%0 Journal Article
%T تحلیل و بررسی سبکی نسخه خطی خُطَب با رویکرد سبک شناسی لایه ای
%J Journal of the stylistic of Persian poem and prose (JSPPP) 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A Hossein Sabzi
%A Seyyed Mahmoud Seyyed
%A Seyyed Mojtaba Hosseini
%D 2025
%\ 2024/12/28
%N 110
%V 18
%P 151-176
%K Discourses
%K  layered stylistics
%K  phonetic layer
%K  lexical
%K  syntactic
%K  ideological
%K  and rhetorical.
%X هدف و زمینه: در متون ادبی، ظرفیتهای هنریِ خاصی در
شیوۀ بکارگیری امکانات بالقوه زبانی در لا‌یه های مختلف، وجود دارد. یکی ازروشهای
بررسی و نقدِ نظام مندِ این امکانات زبانی، سبک شناسی لایه ای متن است. بر اساسِ
سبک شناسی لایه ای، زبان از دولایه یا سطحِ رو ساخت و ژرف ساخت تشکیل شده است، رو ساخت،
کلیه اطلاعاتی است که با نمودِ آوایی متن سروکار دارد و ژرف ساخت شامل تمامی
اطلاعاتی است که به تعبیرِ معنایی مربوط میشوند. با این رویکرد، در حوزۀ ساختار و
فرم (روساخت) به بررسی و تحلیل لایۀ آوایی، واژگانی و نحوی و در حوزه تخیل و
مضمون (ژرف  ساخت) به بررسی لایۀ
ایدئولوژیک و بلاغی نسخه خُطَب میپردازیم.

روش تحقیق: در این پژوهش به شیوه
توصیفی- تحلیلی و با رویکرد سبک شناسی لایه ای
به توصیف، تحلیل و تبیین لایه آوایی، واژگانی، نحوی، ایدئولوژیک و بلاغی
نسخه خَطی خُطَب پرداخته ایم.

یافته ها: کتاب از نظرِ روساخت، دارای شاخصه های
سبکی نثرِ بینابین میباشد. گونه سبکی کتاب، گونه فرارودی (ماوراء النهری) است. از
نظرِ واژگانی، با توجه به واقع گرا بودن متن، مؤلف در مسیر انتقال مفاهیم خود،
واژه ها را سمت و سویی نبخشیده ومخاطب را در درک معنی دچار تأمل و اندیشه نکرده است.
ساختارِنحوی اثر، مجموعه ای است متنوع
ازساختارهای مرسوم و روان زبان فارسی که
ترتیب و تقدّمِ اجزا تابع ذهن و اندیشه گوینده است. ویژگیهای ایدئولوژیک و
اندیشگانی متن، همان نظامِ فکری حاکم بر متون متصوفه قرن ششم و هفتم است؛ و مرگ اندیشی
در مرکز این منظومه فکری قراردارد. صنایع ادبی به کار رفته درکتاب، بیش از آنکه
جنبه تزئینی و زیبایی شناختی داشته باشند، رویکردِ گفتمانی و اقناعی دارند.

نتیجه گیری: اصلی ترین عامل در دیگرگونی و
تفاوتهای آوایی نسخه خُطَب، منطقه جغرافیایی است. نوع کاربردِ واژگان متن تناسب
خاصی با نوع اندیشه و مفاهیم ذهنی سخنور دارند. ترتیب چیدمان اجزای جمله ها در این
کتاب بیانگرِ پیوستارذهنی مؤلف و تدوام و توالی منطقی اندیشه و بیان است. درونمایه
مسلط برذهن و تخیل مؤلف مرگ اندیشی است. از بین صنایع ادبی از صورِخیال استفاده
فراوان شده است. بیشترین صور خیال تشبیه از نوع حسی آن میباشد؛که بیانگر پیوندِ
میان فرم با محتوا است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1827