%0 Journal Article
%T مقایسه محتوای قدرت در تاریخ بیهقی و مرزبان نامه با نظریه میشل فوکو
%J Journal of the stylistic of Persian poem and prose (JSPPP) 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A Parisa Mosaffa
%A Narges Asghari Govar
%A Ali Ramezani
%D 2025
%\ 2024/08/27
%N 108
%V 18
%P 99-114
%K Tarikh-i Bayhaqi
%K  Marzban-nama
%K  Michel Foucault
%K  Power
%K  Punishment
%K  War
%X زمینه و هدف: با بررسی متون ادبی بر طبق
نظریه میشل فوکو، میتوان به شناخت محتوای قدرت در جامعه و تأثیر آن در حکمرانی
پرداخت. در این مقاله، کتاب «تاریخ بیهقی» که با هدف تاریخ نگاری حکومت غزنویان
مطابق با واقعیت تاریخی نوشته شده است با کتاب «مرزبان نامه» که متنی تمثیلی خیالی
با هدف آموزه های اخلاقی، نوشته شده است، باهم بررسی شده اند. این بررسی در موضوع
محتوای قدرت در مجازات مجرمان و جنگ با
دشمنان است و تأثیر مناسبات قدرت در
حکمرانی تحلیل شده است. 

روش پژوهش: اطلاعات مقاله با مطالعه کتابخانه ای گردآوری شده است و دو کتاب
تاریخ بیهقی و مرزبان نامه براساس نظریه قدرت میشل فوکو باهم مقایسه شده اند،
نگارش مقاله نیز به شیوه توصیفی تحلیلی میباشد. جامعه آماری، کتاب تاریخ بیهقی و
کتاب مرزبان نامه، تصحیح خلیل خطیب رهبر است. 

یافته ها: در تاریخ بیهقی، سلطان مسعود به عنوان قدرت برتر حکمرانی میکند و در
مرزبان نامه پادشاهان در جایگاه قدرت برتر هستند. بر طبق نظریه میشل فوکو، یافته های
تحقیق نشان میدهد: محتوای قدرت در دو کتاب
متفاوت است، در تاریخ بیهقی کارکرد قدرت در جامعه عصر مسعودی با گفتمان سلطه همراه
است. سلطان مسعود در روابط خود، مستبدانه عمل میکند. مجرمان به دستور او با شکنجه
بدنی در ملاعام اعدام میشوند، در جنگ صرفاً با رأی شخصی عمل میکند و مشورت ارکان
دولت را نمیپذیرد و سرانجام شکست میخورد. اما در مرزبان نامه، پادشاهان با گفتمان
خرد حکمرانی میکنند. در مجازات مجرمان و جنگ با دشمنان با ارکان دولت مشورت میکنند
و سرانجام طبق نظر دادگاه و رای جمع عمل مینمایند و بر دشمنان غلبه میکنند. 

نتیجه گیری: قدرت در تاریخ بیهقی با گفتمان سلطه و اعمال مجازات بدنی و استبداد
رأی در جنگ است که سرانجام موجب شکست سلطان مسعود شده است. اما در مرزبان نامه،
قدرت با گفتمان خرد بوده و مولد اخلاق است
و سرانجام مولود عدالت و آرامش برای جامعه است و باعث شکست دشمنان شده است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1793