%0 Journal Article
%T معرفی و سبک‌شناسی نسخۀ خطی هاشم ذهبی شیرازی (م.1199ه.ق)
%J Journal of the stylistic of Persian poem and prose (JSPPP) 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A Zohre Amininia
%A Abdullah Hassanzadeh Mirali
%D 2025
%\ 2024/04/22
%N 105
%V 17
%P 267-293
%K Stylistics of poets
%K  Hashem Dhahabi Shirazi
%K  Afshria and Zandiye eras poets
%X زمینۀ پژوهش: در این مقاله به معرفی دیوان محمد هاشم ذهبی
شیرازی و بررسی سبک او در چهار سطح آوایی زبانی، ادبی و فکری پرداخته شده است. 

روش پژوهش: این مقاله با شیوۀ توصیفی-تحلیلی نسخۀ خطی دیوان هاشم ذهبی شیرازی،
ضمن معرفی شاعر به ویژگیهای سبکی اشعار او نیز پرداخته است.

یافته ها: در اوایل نیمۀ دوم قرن دوازدهم که ابتذال و سستی شعر به بالاترین حد
خود رسیده بود، عده ای از شاعران این دوره، برای نخستین‌بار آگاهانه تصمیم به
بازگشت به سبکهای خراسانی و عراقی را گرفتند و شیوۀ شاعران برجستۀ گذشته را الگوی
خود قرار دادند، در این میان، بعضی از این شاعران علی‌رغم گمنامی، شیوۀ منحصربه فردی
نسبت به دیگر شاعران این دوره دارند که آنها را از دیگران متمایز کرده است؛ محمد
هاشم شیرازی عارف والامقام قرن دوازدهم و سی و سوّمین قطب سلسله ذهبیه (م. 1199
ه.ق) در عنفوان جوانی به شغل نویسندگی و استیفای خوانین زندیه روزگار میگذراند. او
یک‌مرتبه ترک دنیا گفت و روی به آخرت آورد و در طریقۀ ذهبیّه به درجات عالیه رسید.
بااین‌حال در دورۀ نخست بازگشت در شمار شعرای گمنام این دوره قرار دارد. دیوان او
که به صورت نسخۀ خطی موجود است، به ترتیب شامل دیباچه، غزل، قصیده، مثنوی، ترکیب‌بند
و ترجیع‌بند و قطعه است که غزلیات او از لحاظ کمیّت، نسبت به دیگر قالبهای شعری او
بیشتر است. غزلیات او به سه گروه عاشقانه،
عارفانه و قلندرانه تقسیم میشود. کاربرد شگردهای ادبی در شعر او هنرمندانه است.
زبان شعر او جز در بعضی موارد که احادیث و آیات قرآنی را شاهد برای توصیفات خود
بکار برده، زبانی ساده و دلنشین و همراه با تعبیرات عامیانه است. 

نتیجه: محتوای اغلب اشعار هاشم را اندیشۀ عرفانی مثل اعتقاد به وحدت و
تکثرگرایی و مسائل اخلاقی و مدح ائمه و رواج اندیشه شیعی در بر میگیرد و وجه تمایز
او نسبت به شاعران این دوره، توجه بیش از حد او به عرفان و مدح، به خصوص مدح امام
علی (ع) در غزل است. او در مجموع شاعری شایستۀ تحسین است که شعر را در خدمت
ارزشهای انسانی و اخلاقی قرار داده است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1754