%0 Journal Article
%T شیوه های بازسازی هویت ایرانی با تکیه بر الگوی «دوگانه سازی خود و دیگری» در سفرنامۀ صفیر سیمرغ
%J Journal of the stylistic of Persian poem and prose (JSPPP) 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A Azam Khajavi
%A Nahid Azizi
%A Fouzieh Parsa
%D 2024
%\ 2024/02/01
%N 104
%V 17
%P 1-19
%K travelogue
%K  Safir Simorgh
%K  Mohammad Ali Eslami Nadushan
%K  self
%K  other
%K  Iranian identity.
%X زمینه و هدف: الگوی تقابلهای دوگانه، از کهنترین شیوه های بیان مضمون در نزد بشر
است و بطور ویژه، الگوی «دوگانه سازی خود و دیگری» در متون ایرانی، سابقۀ بسیار
کهن دارد. ترسیم کیستی «من» و تبیین هویت ایرانی از طریق برجسته سازی دیگری، از
دیرباز در آثار شاعران و نویسندگان پارسی مطرح بوده است و این پدیده در متون
ایرانی باستان و میانه نیز به نحو چشمگیر حضور داشته است. در دورۀ اسلامی با تکرار
پرتعداد تقابل‌ ایرانیان با دیگر اقوام و ملتها و ادیان و فرهنگها، در قالب
تهاجمها و ورود اعراب، ترکان، مغولان، ازبکان، عثمانیان و اروپاییان، مسئلۀ
بازیابی و بازسازی هویت ایرانی در متون فارسی تداوم یافت و بطور ویژه از دورۀ
قاجاریه و عصر مشروطه به بعد، تبدیل به عنصری بسیار پررنگ و تعیین‌کننده در متون
فارسی شد. در این مقاله با تکیه بر سفرنامۀ صفیر سیمرغ که گزارش سفر محمدعلی
اسلامی ندوشن به هر دو ساحت جغرافیایی و فرهنگی خودی و دیگری است، نحوۀ کاربست
الگوی «دوگانه سازی خود و دیگری» در جهت بازسازی هویت ایرانی بررسی میشود.

روش تحقیق: مقالۀ حاضر، مبتنی بر دو روش تحلیلی و توصیفی است. در ابتدا
بنیانهای نظری بحث خود و دیگری و مقولۀ هویت و هویت ایرانی، تبیین و توصیف میشود و
سپس شیوۀ بازسازی هویت از طریق ترسیم خود و دیگری در سفرنامۀ صفیر سیمرغ اثر
محمدعلی اسلامی ندوشن، تحلیل میگردد. 

یافته ها: از دید اسلامی ندوشن در سفرنامۀ صفیر سیمرغ، ساحت خود عبارت است از
تاریخ با مقداری جغرافیا و ساحت دیگری عبارت است از جغرافیا با کمی تاریخ. او در
راستای اجرای الگوی «دوگانه سازی خود و دیگری»، پس از توصیف ساحت خود (شهرهای
ایرانی)، ساحت دیگری را به گونه ای ترسیم میکند که قابل تقسیم به سه زیرساحت خودِ
دیگرشده (افغانستان؛ تکیه بر شباهتها)، دیگریِ خودشده (ترکیه؛ توصیف تفاوتهای حاوی
شباهت) و دیگری مطلق (کشورهای غربی؛ تکیه بر تفاوتها) است و در آیینۀ این سه
زیرساحتِ دیگری، به ترسیم چهرۀ خود (هویت ایرانی) میپردازد. 

نتیجه: شیوۀ بازسازی خود ایرانی در صفیر سیمرغ، مبتنی است بر بازگویی
مشترکات تاریخی ایران با دو ساحت خودِ دیگرشده و دیگریِ خودشده و سپس ذکر مفترقات
جدی و بارز هویت ایرانی با سرزمینهای ساحتِ دیگری. دیگر نکتۀ بسیار بارز دربارۀ
شیوه و سبک کار اسلامی ندوشن در صفیر سیمرغ، آن است که این سفرنامه، نه سفر در
جغرافیا، بلکه سفر در تاریخ است و عنوانهای جغرافیایی، بهانه ای برای نویسنده برای
سفر در تاریخ هستند. 
%U https://bahareadab.com/article_id/1727