%0 Journal Article
%T سبک‌شناسی مثنوی «فهرست جهان» از خمسۀ «مخیره- محیره» اثر علاءالدین کرمانی (شاعر قرن نهم هجری)
%J Journal of the stylistic of Persian poem and prose (JSPPP) 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A Monavvar Jan
%A Abdul Reza Seif
%A Mahmoud Fazilah
%D 2024
%\ 2023/10/12
%N 99
%V 17
%P 343-369
%K Aladdin Kermani
%K  Khamsa Mokhira or Mohira
%K  Nizami
%K  Masnavi
%K  stylistics
%X زمینه و هدف: خمسۀ «مخیّره» یا «محیّره» به تقلید از خمسه
نظامی(بنیان‌گذار خمسه سرایی در ادبیات فارسی) و توسط شاعری به نام عبدالوهاب‌بن
محمد محمودبن محمد عمر کرمانی در قرن نهم هجری (پانزدهم میلادی) سروده شده است.دو
نسخه از آن در کشور ترکیه در کتابخانه های دانشگاه استانبول و کتابخانۀ ایاصوفیه
نگهداری میشود. این جستار حاصل بررسی نسخه شناختی
و سبک‌شناختی دومین منظومۀ این خمسه با عنوان «فهرست جهان» است.

روش پژوهش: پژوهش پیش رو، مطالعه ای نظری است که به روش کتابخانه ای و شیوۀ
توصیفی -تحلیلی انجام شده است و ارجاعات براساس نسخۀ کتابخانۀ استانبول (913 ه.ق)
میباشد.



یافته ها: یافته های تحقیق نشان میدهد این منظومه به پیروی از منظومۀ «خسرو و
شیرین» نظامی سروده شده است؛ باوجوداین جز در وزن، هیچ شباهت و تناسبی با آن
ندارد. شاعر معتقد است افسانۀ خسرو و شیرین حرف تازه ای برای گفتن ندارد و باید
طرحی نو درانداخت. علاءالدین به پیروی از نظامی، ترکیبات بدیعی خلق کرده است که
گاه زیبا و دلنشین هستند و این را میتوان جزو امتیازات سبک او دانست. محتوای این
اثر تعلیمی و در حوزۀ فلسفه و عرفان است.

نتیجه : اشعار از نظر زبانی ساده و روانند؛ اما تعداد لغات عربی در آن
بسیار زیاد است. تعداد ابیات مردّف در این مثنوی قابل توجه نیست. باوجود این از
انواع ردیف بهره برده است. از نظر قافیه نیز «فعل» و «اسم» ‌بترتیب بیشترین نوع
کلمه در قوافی هستند. جناس در میان صنایع بدیعی پرکاربرد است. ازلحاظ بلاغی دارای
تنوع فنون و صنایع بلاغی است؛ و گاه حاوی تشبیهات محکم و خلاقانه ای است. در میان
انواع تشبیه نیز، تشبیه بلیغ و سپس تشبیه مفصل بیشترین بسامد را دارند. استعاره پس
از تشبیه، بیشترین بسامد را در میان صنایع بیانی دارد. بسامد استعارۀ مصرحه از
مکنیه بیشترست.شاعرهمچنین از کنایات فعلی بیشترین بهره را برده است. محتوای اثر
تعلیمی و عرفانی بوده که در خلال این مباحث به مدح پیامبر، وصف طبیعت، گله و شکایت
از روزگار و... پرداخته است. در مجموع میتوان گفت در توصیف مضامین غنایی مهارت
بیشتری دارد تا مضامین تعلیمی.
%U https://bahareadab.com/article_id/1707