%0 Journal Article
%T نمودهای نقد ادبی و اجتماعی در سبک هندی
%J Journal of the stylistic of Persian poem and prose (JSPPP) 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A Azim Rostamian
%A Abolghasem Amirahmadi
%A Seyyed Ali Akbar
%D 2024
%\ 2023/12/03
%N 102
%V 17
%P 92-110
%K Social criticism
%K  literary criticism
%K  poetry
%K  11th century
%K  Indian style
%K  Safavid era
%X زمینه و هدف: ‌ادبیات و آثار ادبی همواره تابع رویدادهای‌
سیاسی و اجتماعی هستند و جهت‌گیریها و مسائلی که در ادبیات مطرح میشوند از تغییرات‌
مهم در جامعه تأثیر میپذیرند. مجموعۀ این عوامل‌ است که زمینه را برای بررسی تأثیر
رویدادهای‌ اجتماعی در ادبیات فراهم می‌آورد.یکی از مسائلی که در ادبیات فارسی از نظر جامعه شناسی
قابل ‌بررسی است، ادبیات انتقادی و پرخاشگر و زمینه های اجتماعی آن است. عصر صفوی
یا سبک هندی یکی از مهمترین زمینۀ بروز این انتقادات است. هدف این مقاله نیز بررسی
نمودهای انتقادات ادبی و اجتماعی در شعر پنج تن از مشهورترین شاعران این دوره یعنی
صائب تبریزی، کلیم کاشانی، نظیری نیشابوری، طالب آملی، و قدسی مشهدی است.

روش مطالعه: روش این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی با ابزار مطالعۀ کتابخانه ای است. 

یافته ها: در میان این شاعران، بیش از همه، انتقادات اخلاقی را در شعر صائب
تبریزی میتوان مشاهده نمود. در واقع نوک پیکان انتقادهای صائب در حوزۀ اجتماع،
بیشتر مسائل و رزدایل اخلاقی را نشانه گرفته است. بیشترین انتقاد به صوفیان
ظاهرپرست را کلیم کاشانی در اشعار خویش ابراز کرده است. او معتقد است مدعیان زهد،
بیش از عبادت، به مال‌اندوزی مشتاقند. پس از کلیم، صائب تبریزی بیشترین اعتراضات
را بر این قشر وارد دانسته است. 

نتیجه گیری: مهمترین مسائل مطرح در شعر این دوره که مرتبط با حوزۀ نقد ادبی است
شامل تأکید بر برتری معنی بر لفظ، شکایت از اوضاع کساد شعر، نبود شعرشناسان صاحب‌نظر
و البته منصف، مفاخره، و خودزنی شاعرانه و پشیمانی از سرایش شعر است. همانطورکه
مشخص است بسیاری از این انتقادات بنوعی ادبی- اجتماعی هستند و منشأ آنها شعرستیزی
زمامداران صفوی است. در مقابل شکایت و انتقاد از اوضاع نامطلوب شعر و شاعری،
مفاخره نیز در شعر این دوره جایگاه ویژه ای دارد. شاید بتوان گفت مفاخره در این
دوره بعنوان ابزاری تدافعی و حتی تهاجمی شاعران در برابر موقعیت نامطلوب شاعری و
عدم حمایت حکومت از آن به کار میرود.


%U https://bahareadab.com/article_id/1697