%0 Journal Article
%T معرفی «نعمتخان عالی شیرازی» و سبک‌شناسی فکری و ادبی غزلیات وی با تکیه بر موتیف
%J Journal of the stylistic of Persian poem and prose (JSPPP) 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A Zainab Ghasemi
%A Seyed Mohammad Rastgoofar
%A Alireza Fouladi
%D 2024
%\ 2023/10/14
%N 100
%V 17
%P 87-109
%K Intellectual stylistics
%K  literary stylistics
%K  Motif
%K  Nematkhan Ali Shirazi
%K  manuscript
%X زمینه
و هدف: نعمتخان
عالی شیرازی از شاعران ایرانی تبار ساکن سرزمین هند در سدۀ یازدهم و دوازدهم است.
وی گرچه در سرودن انواع شعر طبع آزمایی نموده، در سرودن غزل مهارت بیشتری داشته
است و در لفظ و معنی از نمونه های برجستۀ غزل سبک هندی است. در این جستار هدف ما
افزون بر معرفی این شاعر، غزلهای او را نیز از نگاه سبکشناسی بررسیم و بویژه
موتیفهای برجستۀ سروده های او را نشان دهیم؛ موتیف ‌که از اصطلاحات بلاغی فرنگی
است‌ واژه یا ترکیب یا تصویر یا مضمونی است که به صورت چشمگیر تکرار و برجسته
میشود و دغدغه های ذهنی و فکری شخص را تا حد زیادی نشان میدهد. از همین ‌روی موتیف
در نقد ادبی و تجزیه و تحلیلهای ساختاری و محتوای یک اثر ادبی یا هنری اهمیت ویژه ای
دارد.

روشها: این پژوهش، مطالعه ای نظری است که به شیوه پژوهش
کتابخانه ای انجام شده است. محدودۀ مطالعه، دیوان نعمتخان عالی شیرازی است که به
صورت دستنوشت باقی مانده و نویسندگان، آن را در دست تصحیح و تعلیق دارند. 

یافته ها: شعر نعمتخان سرشار است از شگردهای هنری و بلاغی که سبک
و ساختار شعر او بر آنها بنیاد دارد. از برجسته ترین این شگردها موتیف است که به
صورتهای گوناگون در شعر نعمتخان بازتاب یافته است: موتیفهای معنایی و مضمونی چون
عشق، اخلاق، رندی و ...، موتیفهای بلاغی چون تشبیه، استعاره، پارادوکس و ...،
موتیفهای واژگانی چون عشق، دل، شب، روز،گل، بلبل، آهو، و ...

نتیجه گیری: نعمتخان بر بنیاد دغدغه های فکری و به قصد هنرنمایی و
مضمون‌پردازی ازشگردهای گوناگون هنری و بلاغی چون تشبیه، استعاره، تلمیح، پارادوکس
بهره برده است. نیز واژگان و ترکیبات گوناگونی را به صورت موتیف تکرار کرده است و
برخی از اندیشه ها و احساسات خود را برجسته ساخته و هم تنوع رنگارنگی به سخن خویش
داده است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1669