%0 Journal Article
%T ستارۀ سهیل شدن یا ستارۀ سها شدن؟ بررسی و نقد ضرب‌المثل و بیان صورت درست آن
%J Journal of the stylistic of Persian poem and prose (JSPPP) 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A Rahman Zare
%A Mohammad Hossein Karami
%A Zahra Riahi Zamin
%A Zarrintaj Varedi
%D 2024
%\ 2023/09/27
%N 100
%V 17
%P 67-86
%K Sohail star
%K  Soha star
%K  The star of getting easy
%K  proverb
%X زمینه و هدف: مثل یا ضرب‌المثلها سخنانی کوتاه به نظم یا نثر هستند که بخش مهم و گسترده ای از ادبیات و فرهنگ اجتماعی
مردم را در بر دارند. در فرهنگ عامه استفاده از ضرب‌المثلها بسیار رواج دارد.
محتوای ضرب‌المثلها بیشتر مفاهیم اخلاقی، اجتماعی، پند و اندرز، حکمت، سیاست و دستورها
و تجربه های زندگی است. ضرب‌المثلها گاه عبارتهایی تمثیلی و خلاصه شده از داستانها
هستند که در عین کوتاهی معنایی ژرف و درنگ پذیر دارند؛ و گاهی نیز فشرده ای از
دانشها و حکمتهای پیشینیانند. با توجه به اینکه در بیشتر موارد ضرب‌المثلها گویندۀ
مشخص و زمان پیدایش آشکاری ندارند و در طول سالیان دراز به صورت شفاهی و سینه به
سینه از نسلی به نسلی دیگر انتقال یافته اند، گاه گویندگان در به کاربردن آنها
دچار اشتباه یا انحرافهایی در واژگان شده اند که موجب شده است اصل ضرب‌المثل دیگر
با معنای کاربردی و کهن( اصلی) آن سازگاری نداشته باشد. در این پژوهش کوشیده ایم
صورت درست و اصیل ضرب‌المثل« ستارۀ سهیل شدن» را به دست آوریم. 

روش: روش این پژوهش بر مبنای بررسی اسناد و مطالعات کتابخانه ای استوار
است. در این پژوهش نخست با مراجعه به صدها اثر مهم و معتبر تاریخی و ادبی، به جمع
آوری آنچه در نجوم احکامی و تصاویر ادبی شاعران و آثار منجمان و مفسران و ضرب‌المثلهای
کهن فارسی و عربی دربارۀ ستارگان سهیل و سها گفته شده است پرداخته ایم. سپس با
دسته بندی و بررسی و تحلیل آنها، صورت اصیل ضرب‌المثل را استنباط کرده ایم.

یافته ها: در این پژوهش نگارندگان با بررسی چگونگی بازتاب دانشها، باورها و
توصیفات پیشینیان دربارۀ ستارگان سهیل و سها در گسترۀ تاریخ فرهنگ و ادبیات فارسی
نشان داده اند که ستارۀ سهیل در ادب فارسی کهن نماد درخشانی و بزرگی و به طبع
آشکاری بوده و این ستاره برخلاف سها که نماد خردی و ناپیدایی است، هرگز با صفاتی
چون کم پیدا و ناپیدا توصیف نشده و به کنایه از آن‌ها به کار نرفته است، و برخلاف
آنچه در قرون متاخر شهرت یافته که سهیل سالی یک‌بار میدمد و به ندرت دیده میشود،
این ستاره شبهای پیاپی بسیاری رویت میشده و پیشینیان هرگز آن را نماد ناپیدایی یا
کم پیدایی نمیدانسته اند.

نتیجه گیری: نگارندگان مقاله با توجه به یافته ها به این نتیجه رسیده اند که با
توجه به قرائنی چون بیت ناصرخسرو که همزمانی معروفی و ناپیدایی خود را به ستارۀ
سها تشبیه کرده و ابیاتی که پیدایی را به ستارۀ سهیل و ناپیدایی و کم پیدایی را به
ستارۀ سها نسبت داده اند، صورت صحیح ضرب‌المثل« ستارۀ سهیل شدن»، « ستارۀ سها شدن»
است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1668