%0 Journal Article
%T نقش عناصر دینی در تصویرپردازی قصاید ناصرخسرو، سنایی و خاقانی
%J Journal of the stylistic of Persian poem and prose (JSPPP) 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A Elham Rezaian Vermazyar
%A Majid Azizi
%A Mohammad Reza Ghari
%D 2024
%\ 2023/10/08
%N 99
%V 17
%P 201-219
%K images of imagination
%K  rhetoric
%K  religion
%K  poetic imagery
%K  Khaqani
%K  Naser Khosrow
%K  Sanaei
%X زمینه و هدف: صور خیال، کاربردی ویژه از زبان است که محیط جغرافیایی و مسائل
سیاسی، اجتماعی، اعتقادی، تاریخی، روحیۀ فردی و مانند آنها از عوامل تأثیرگذار در
به کارگیری این ظرفیت زبانی در شعر است. یکی از بارزترین عناصری که شاعران در
تصویرپردازی از آن بهره برده اند، عناصر دینی است. مقاله حاضر به واکاوی و مقایسۀ
کارکرد عناصر دینی در تصویرهای شعری قصاید ناصرخسرو، سنایی و خاقانی میپردازد.

روش مطالعه: این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و روش گردآوری اطلاعات
کتابخانه ای بوده است.

یافته ها: مضامین قرآنی و دینی و تعالیم اخلاقی و مذهبی بارها دست‌مایۀ خلق
تصاویر بلاغی در اشعار شاعران قرار گرفته اند. ظاهراً خاقانی دارای ابتکار و
نوآوری بیشتری در ساخت تصاویر بر پایۀ مفاهیم قرآنی و در قالب ترکیبات تشبیهی،
استعاری و کنایی بدیع است. تصاویر شعری ناصرخسرو نیز پیوند بسیار عمیقی با اصول
آیین اسماعیلیه دارد و این آیین تأثیر بسیاری بر نوع و جنس تصاویر گذاشته است.
سنایی اما، استفاده از عناصر دینی در ساخت تصاویر شعری را بیشتر به حال و هوای
عرفان و تصوف نزدیک کرده است و برداشتی عرفانی از دین دارد.

نتیجه گیری: عناصر دینی در ذهن این سه شاعر به سه گوۀ خاص متجلی شده ‌است: در
ناصر‌خسرو مفاهیم دینی دارای دو جنبۀ برجسته ‌است؛ یک جنبۀ فلسفی و خردگرایانه و
جنبۀ دیگر تشریعی و دینی. اما مفاهیم دینی در ذهن سنایی حاصل گره خوردگی چند بُعد
است، از یک سو نگاهی فلسفی از نوع اسلامی، از ‌سوی‌ دیگر بعد دینی سنایی که چندان
در آن قائل به تأویل نیست و بعد سوم بعد عاطفی که با عشقبازی با خداوند به اوج
میرسد. در تصویرپردازیهای خاقانی بر پایۀ عناصر دینی نیز جایگاه مناسب اندیشه های شرعی در تصاویر رعایت میشود و در ارتباطهای تصویری، ارزش و تقدس مبانی شرعی محفوظ
میماند؛ هرچند گاه نوعی تضاد و عدم سنخیت میان برخی تصاویر دیده میشود.
%U https://bahareadab.com/article_id/1659