%0 Journal Article
%T تحلیل محتوایی و سبکی نسخۀ خطی «بحر چهارم از بحرالعلوم» میرزا حسن زنوزی خویی
%J Journal of the stylistic of Persian poem and prose (JSPPP) 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A Masoumeh Rahmanifar
%A Najibeh Honarvar
%A Mojtaba Safar Alizadeh
%D 2024
%\ 2023/02/28
%N 94
%V 16
%P 133-151
%K Manuscript of the fourth Bahr of Bahr al-Uloom
%K  Content analysis
%K  Stylistics.
%X زمینه و هدف: اجداد میرزا محمدحسن زنوزی خویی، از علما و فضلای عصر خود بودند که
از زمان صفویه در زنوز و خوی سکونت داشته اند و نسخۀ بحرالعلوم در دورۀ قاجار
شاهکار وزین اوست. هدف پژوهش در این مقاله، معرفی و بررسی تحلیل محتوایی و سبکی
«بحر چهارم» این اثر ارزشمند میباشد؛ زیرا 23 تصحیح نسخ خطی و زنده کردن این متون
از مهمترین و ریشه ایترین منابع تحقیق زبان و ادبیات فارسی است.

روش مطالعه: نظر
به منحصربفرد و تک‌نسخه بودن، روش ما برای تصحیح نسخه، قیاسی بوده و بدلیل ناخوانا
یا محو بودن کلمه، در صورت ضبط، واژه ای مناسبتر جایگزین شده است و ضبطهای مغلوط و
نادرستِ نسخۀ مورد پژوهش، به یاری قراین موضوعی و زبانی و تاریخی و... با دیگر
آثار به جامانده از نویسنده قیاس شده و در نهایت مناسبترین کلمه جایگزین گردیده
است و مصحّح در این شیوه از قوۀ حدس و تشخیصی که در کار متن شناسی پرورده ساخته در محدودۀ ضوابط و رعایت
قراین تاریخی و فرهنگی بهره گرفته است؛ علاوه بر این محتوای نسخه، اعم از عرفانی،
سبکی و... به روش «تحلیل محتوا» مورد بررسی قرار گرفته است.

یافته ها: در این اثر، انتخاب نوع نگارش و تنوع آثار منظوم و منثور به دو زبان
فارسی و عربی قابل توجه است؛ به این دلیل که آغاز نسخه به زبان عربی با کلامی از
علاّمه مجلسی، دربارۀ شناخت عقل و معنای عقل بابی را به نام «بسط کلام لتوضیح
مرام» پرداخته و در ادامه ماهیت عقل و ابواب آن را توضیح داده است؛ سپس با
حکایتی فارسی از نوشیروان عادل ادامه داده و بعداً حکایتی عربی از امام صادق (ع)
در مورد اعمال انسان در دنیا و آخرت آورده که با شعری از سعدی ادامه پیدا میکند و
این روال در جای جای نسخه مشهود است که باعث بررسی سبک نگارش آن در سه سطح فکری،
زبانی و ادبی شده است.

نتیجه گیری: زنوزی در این اثر به آیات، روایات و احادیث معتبر و اشعاری از شعرای
بنام چون حافظ و سعدی و مقلّدانش استناد کرده که فهم مطلب را سهل نموده است. در
پاره ای از موارد نیز حکایاتی آموزنده از گلستان و حکایاتی ساده و مسجع تحقق این
امر را ممکن ساخته است. بدیع لفظی و معنوی از قبیل سجع، جناس، ایهام، تلمیح، تمثیل و در حوزۀ
بیان تشبیه، استعاره، و کنایه از ویژگیهای این نسخه میباشد.
%U https://bahareadab.com/article_id/1583