%0 Journal Article
%T مقایسۀ تطبیقی مفهوم و مصداق عشق و روابط عاشق و معشوق در غزلیات انوری و سعدی
%J Journal of the stylistic of Persian poem and prose (JSPPP) 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A Maryam Fathi Emadabadi
%A Mohammad Reza Hassani
%A Ali Heydari
%D 2023
%\ 2022/08/13
%N 88
%V 16
%P 101-118
%K Love
%K  Relationship between the lover and beloved
%K  vesal (Union) and hejran (separation)
%K  Anvari
%K  Sa’adi
%X زمینه و هدف: در ادبیات
فارسی قداستی حول واژۀ عشق و به تبع آن عاشق، معشوق، وصال و هجران شکل گرفته و به
همۀ متون تعمیم داده شده است. ظاهراً در ابتدا عشق معادل رابطه ای مبتنی بر
هوسرانی جنسی بوده و به مرور زمان تحول مصداقی یافته است. برای تبیین این مدعا،
مضامین غزلیات انوری با آن دسته از غزلهای سعدی که معشوق در آنها فردی انسانی است
(صرف نظر از فحوای عرفانی و غیر عرفانی)، به روش تطبیقی مقایسه و روابط عاشق و
معشوق و تلقی دو شاعر از مفهوم و مصداق عشق، تحلیل شده است. 

روش مطالعه: روش انجام
این پژوهش، توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای است.

یافته ها: تلقی انوری از
مفهوم عشق، متأثر از زیست جهان او، به نحوی کاملاً رئالیستی، مبتنی بر کامجویی
جنسی است. عاشقی از نظر او فرایند جلب رضایت مطلوب برای تمتع جسمانی و معشوق، فردی
انسانی (غلام یا غیر آن) است که بعضاً در مقابل دریافت مزد، خود را در اختیار
دیگری قرار میدهد. فراق در این تلقی، معادل عدم امکان تمتع (در حضور) و وصال مفهوم
مخالف آن است. در گفتمان سعدی، عشق انسانی بیشتر، رابطه ای برای حظ روحانی و کسب
کمال از طریق دلبستگی به فردی (معشوق) است که تجلیگاه جمال است. وصال در اینجا
بیشتر معادل حظ بصر از زیبایی و فراق
صرفاً محرکی برای شوق بیشتر است. ستایش و توصیف و گله مندی و ... بر همین اساس
تابع نگاه شاعران به مقولۀ عشق است. 

نتیجه گیری: در هر دو
گفتمان، آنجا که معشوق فردی انسانی است، وجه تمایز سعدی از انوری، نیت عشق ورزی
است. این موضوع خود تعیین‌کنندۀ مفهوم و مصداق عشق، عاشق، معشوق و وصال و هجران
است که در شعر انوری به مصداق اولیه (یعنی فرایند کامرانی جنسی) نزدیک بلکه منطبق
است. گزارشهای عشق عذری، تحول معنای حب در قرآن کریم، نگاه عرفانی به داستان یوسف
(ع)، برداشتهای نمادین از داستانهایی مانند محمود و ایاز و طرح عشق عرفانی مبتنی
بر زیباپرستی، موجب تسرّی مفهوم مقدس عشق به روابط اروتیک سبک خراسانی است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1490