%0 Journal Article
%T سبک و ساختار مثنوی وامق و عذرای شعیب جوشقانی
%J Journal of the stylistic of Persian poem and prose (JSPPP) 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A Shahrbanou Babaei
%A Nahid Akbari
%A Reza Forsati Joibar
%D 2022
%\ 2021/06/18
%N 76
%V 15
%P 117-139
%K Shoaib Joshaghani
%K  Vameq and Azra poems
%K  style
%K  language level
%K  structure
%X زمینه و هدف: منظومۀ «وامق و عذرا»
اثر خواجه شعیب جوشقانی شاعر، یکی از شاعران و محرّران برجستۀ عصر صفوی، در دورۀ
شاه عباس اول است. شعیب این مثنوی را بمنظور نظیره ‌پردازی و با تأثیر گرفتن از
وامق و عذرای عنصری و خسرو و شیرین نظامی سروده است و بر این اساس شاعر بیشتر تحت تأثیر
سبک خراسانی بوده است تا سبک هندی. نگارندگان این جستار برآنند عناصر و مؤلّفه های
سبکی و ساختاری این منظومه را دریابند و سطوح زبانی، ادبی و فکری و ساختار غنایی آن
را بررسی و تحلیل نمایند.

روش مطالعه: این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی
و با رویکرد سبک‌شناسی است. داده ها و اطلاعات با استفاده از روش کتابخانه ای بدست
آمده است. 

یافته ها: منظومۀ «وامق و عذرا»ی
جوشقانی در بحر هزج و در قالب مثنوی سروده شده است. شاعر با استفاده از انواع هجای
قافیه، تنوّع در ساختمان آن، قافیۀ بدیعی، مختصات آوایی، انواع مختلف جناس، تکرار واج
و واژه، تصدیر، ترصیع و موازنه موسیقی شعر را افزایش داده است. ساختار سبکی لغات و
اصطلاحات آمیزه ای از لغات و اصطلاحات عامیانه، غنایی و حماسی است. که سطح ادبی
کلام نیز بر پایۀ تشبیهات، استعارات، کنایات، تلمیحات و اغراقها استوار است. در
سطح فکری شاعر نشانه ‌هایی از سبک خراسانی را میتوان دید و فصل‌بندی جوشقانی در
این منظومه با ساختار منظومه های غنایی قابل تطبیق است. 

نتیجه گیری: خواجه شعیب جوشقانی از
شاعران توانمند و شیرین سخن دورۀ صفوی بوده است که در منظومۀ غنایی «وامق و عذرا»ی
وی ابتکارات زبانی و ترکیبات تازه دیده میشود. وی با استفاده از واژگان و ترکیبات
زبان عربی و ترکی و وارد نمودن ترکیبات نو و بدیع و لغات و اصطلاحات عامیانه و
دانشهایی چون نجوم، طب و موسیقی، بر زیبایی و غنای کلامش افزوده است. کاربرد
فراوان آرایه های ادبی نظیر جناس، تکرار، تصدیر و ترصیع، تشبیه، استعاره و تلمیح،
از ویژگیهای سبکی جوشقانی در مثنوی وامق و عذراست. همچنین ساختار این منظومه با
ساختار منظومه های غنایی مطابقت دارد.
%U https://bahareadab.com/article_id/1307