%0 Journal Article
%T بررسی اندیشه های عرفانی در دیوان اشعار عبدالرّحیم شیروانی
%J Journal of the stylistic of Persian poem and prose (JSPPP) 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A Sedigheh Dorosti
%A Mojtaba Safar Alizadeh
%A Shahriar Hassanzadeh
%D 2022
%\ 2021/02/06
%N 71
%V 15
%P 155-172
%K Abdolrahim Hazin Shirvani
%K  Mysticism
%K  Return style
%X زمینه و هدف: تصوف و عرفان که از دیرباز در
ادبیات منظوم و منثور ایران جلوه گری داشته است، در شعر شعرای دورۀ بازگشت ادبی
نیز بچشم میخورد. گرچه تصوف و عرفان این دوره جاذبه های دورۀ گذشته را ندارد،
بررسی مضامین عرفانی خصوصاً در نسخه های خطی ناشناختۀ این عصر میتواند علاوه بر
معرفی آثار گمنام، جلوۀ عرفان و تصوف در این دوره را بخوبی منعکس و تشریح کند. این
نوشتار بر آن است با معرّفی نسخۀ خطی دیوان «عبدالرحیم حزین شروانی» و بیان احوال
مؤلّف و مندرجات آن به بررسی مضامین عرفانی در این اثر بپردازد.

روش مطالعه: مقالۀ حاضر با روش کتابخانه ای
و با اساس قرار دادن نسخۀ سنگی دیوان شاعر، که بعنوان کاملترین و مرتبترین نسخه در
کتابخانۀ سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران موجود میباشد، نوشته
شده است. 

یافته ها: میرزا عبدالرّحیم شیروانی
متخلّص به حزین، شاعر توانمند قرن یازدهم هجری قمری، از خانواده وصال شیرازی است و
از نظر افکار و شیوۀ شاعری تحت تأثیر محمّد فضولی، امیرعلیشیر نوایی و حافظ بوده
است. وی هرچند در انواع
قالبهای شعری مانند رباعی و مثنوی تبحر نشان داده ‌است و سه مثنوی با نامهای
صفاءالقلوب، هدایت‌نامه
و محتوی ذبیح نامه از او در دست است،
اما توفیق غزلسرایی را نیافته است. 

نتیجه گیری: اشعار حزین شیروانی ازلحاظ تفکر
بیشتر درونگرا و عارفانه و عاشقانه است و گاهی مخاطب را پند و اندرز میدهد. در
مضامین عارفانه و پند و اندرز بیشتر متأثر از حافظ و در مضامین عاشقانه متأثر از
سعدی است. یکی از
مهمترین و برجسته ترین موضوعات عرفانی در دیوان حزین شروانی، اندیشۀ توحید است. از
نظر وی توحید عالمی بی‌انتهاست که عارف ملزم به ورود به این عالم لایتناهی است. حزین
نیز چون برخی شاعران دیگر، به تضاد و تقابل عقل و عشق پرداخته است و با عقل محوری
مخالف است. او
شاعری متشرع است که زندگیش با عشق به پیامبر و اهل بیت عجین شده است و این امر با
نگاهی اجمالی به دیوان اثبات میشود. اصطلاحات
عرفانی دورۀ حافظ در اکثر اشعارش دیده میشود، اما بدون استفادۀ عمیق عرفانی و تنها
اشاره ای مختصر به اصطلاحات اکتفا میکند و به همین دلیل نمیتوان تنها با ذکر این
اصطلاحات عارفانه، او را شاعری عارف دانست. وحدت وجود و اندیشۀ توحیدی مهمترین و پربسامدترین اندیشۀ
عرفانی در دستگاه فکری حزین است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1239