%0 Journal Article
%T تحلیل ساختاری شیوه های داستان‌پردازی فخرالدّین عراقی در غزل-داستانها
%J Journal of the stylistic of Persian poem and prose (JSPPP) 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A Houshang Mohammadi Afshar
%A Firooz Mardani
%D 2021
%\ 2020/12/17
%N 66
%V 14
%P 165-184
%K Fakhreddin Iraqi
%K  lyric-story
%K   structural analysis
%K  elements
%K   methods of storytelling
%X زمینه و هدف: گاهی شاعر برای تأیید اهداف غزل، در میانۀ آن داستانی را هم روایت میکند که بدین
نوع ادبی، غزل -داستان اطلاق میگردد. در این گونۀ شعر، سخنور مانند داستان سرا به
بازنمایی یک حادثه و ماجرا میپردازد و برای روایت لحظه های عاطفی از شگردهای
داستان‌پردازی بهره مند میگردد. از نخستین روزهای ظهور شعر فارسی، روایت ازجمله
موضوعاتی بود که در شعر بکار میرفت و آمدن داستان در میانۀ غزل، به ظاهر نخست در
شعر عطّار و پس از آن در غزلهای دیوان کبیر مولانا کاربرد فراوان داشته است.
ازجمله ویژگیهای فخر الدّین ابراهیم همدانی مشهور به عراقی (688 -610) در گسترۀ
غزلسرایی، بیان داستان و روایتِ لحظه های عاطفی و ناب در میانۀ غزلهاست. در این
مقاله سعی گردیده است شیوه های برجستۀ بیان داستان در غزلهای «عراقی» طبقه بندی و
توصیف و تحلیل شود تا خواننده با اهداف و انگیزه ها و ساز و کار ذهنی شاعر آشناتر
گردد.

روش مطالعه: روش تحقیق در این مقاله از نوع توصیفی-تحلیلی با
رویکرد ادبیّات داستانی و روایت شناسانه، و شیوۀ گردآوری اطّلاعات، کتابخانه ای و
براساس تحلیل محتوا است.

یافته ها: از مجموع 303 غزل در کلّیات دیوان عراقی تصحیح
سعید نفیسی (1377)، 97 غزل-داستان شناخته شد که نسبت‌به کلّ غزلیّات شاعر، حدود یک سوم
غزلهای وی را شامل میشود. تعداد 18 مورد از این گونه، به غزلهایی اختصاص دارد که
عنصر برجستۀ آنها «گفتگو» است و 33 مورد به غزل -داستانهایی اختصاص دارد که مبتنی
بر «حکایت» است. 

نتیجه گیری: غزل-داستانهای عراقی از نوع داستان کوتاه و با زبانی
ساده و مناسب با حالات عاشقانه و عرفانی بیان شده اند که در آنها یا تنها عنصر
«گفتگو» غالب است، یا به توصیف حالات خود و معشوق میپردازد و یا گزارشی از واقعه ای
روحانی را بازگو و بازنمایی میکند. عراقی با آگاهی از این موضوع که فضای غزل مناسب
داستان‌پردازی نیست و محدودیتهای خاصّ خود را دارد، در غزل-داستانها به حاشیه پردازی
مشغول نشده و با زبان ساده و موجز داستان را خلاصه و میان خواننده با داستان
ارتباط مستقیم و مؤثّر برقرار کرده است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1180