%0 Journal Article
%T تحلیل و بررسی سبکی نسخۀ خطی عجائب‌القصص با رویکرد سبک‌شناسی لایه ای
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A زکیه دهنمکی
%A محمدرضا یوسفی
%D 2025
%\ 1404/01/27
%N 113
%V 18
%P 163-187
%K تواریخ دینی
%K  سبک‌شناسی لایه ای
%K  نثر فارسی سده دهم هند
%K  عجائب‌القصص
%X هدف و زمینه: سبک‌شناسی لایه ای از شیوه های کاربردی سبک‌شناسی به شمار میرود که
متن را در پنج لایۀ آوایی، واژگانی، نحوی، بلاغی و ایدئولوژیک مورد بررسی قرار
میدهد. این نوع سبک‌شناسی با استناد به مبانی علم سبک‌شناسی سنتی به محتوا، اندیشه ها،
زاویۀ دید و حتی فضای خلق اثر نیز توجه دارد. در سبک‌شناسی لایه ای با توجه به
بافت موقعیتی به عنوان کلان‌لایه، متن را به خردلایه ها تجزیه نموده و با بررسی
خردلایه های متنی و دریافت ویژگیهای شاخص، به مطالعۀ سبک میپردازند. با توجه به
این رویکرد، به واکاوی عجائب‌القصص در پنج لایۀ آوایی، لغوی، نحوی، بلاغی و فکری
پرداخته میشود و با شناخت مشخصه های برجسته سبک و جایگاه آنها، ارتباط متن و محتوا
دریافت میگردد. 

روش تحقیق: این پژوهش با روش توصیفی_تحلیلی و به کارگیری منابع کتابخانه ای
کوشیده است سبک عجائب‌القصص را از جنبۀ سبک‌شناسی لایه ای مورد بررسی قرار دهد.

یافته ها: عجائب‌القصص اثری در حوزۀ تاریخ دینی در سدۀ دهم توسط عبدالواحد
محمد مفتی، در شبه قاره هند نگاشته شده است. اثر دور از تکلفات مرسوم نثر دورۀ
تیموری، بعنوان نمونه ای از نثر بینابین شناخته میشود و مؤلف در تلاش بوده تا به
بیان معنا بیش از لفاظی توجه نماید و نثری اصیل خلق نماید. به همین دلیل نثر او در
این دوره به ویژه در شبه قاره نسبت به دیگر آثار مکتوب در هند، نثری استوار و شاخص
شمرده میشود.

نتیجه گیری: نتیجۀ بررسی این اثر از منظر سبک‌شناسی لایه ای، نشان میدهد مؤلف
تمایل به استفاده طبیعی از ابزار ادبی جهت خلق موسیقی درونی متن دارد و
بسامد دگرگونیهای واجی، سجع و تکرار بیشتر است. در لایۀ نحوی ساختار غالب نحو،
مطابق ساختارهای متداول دستور زبان فارسی است. البته گاهی نظم جمله فراخور اندیشۀ
مؤلف دستخوش تغییر میشود. در لایۀ بلاغی، تشبیهات محسوس، کنایات زودیاب و تضمین به
ادبیت متن افزوده است. صناعات ادبی در خدمت انتقال معنا هستند و فقط جهت آراستگی
متن، به کار گرفته نشده اند. در لایۀ واژگانی، با توجه به موضوع متن، انتقال
مفاهیم اولویت نگارنده بوده است. واژگان کارکرد اصلی خویش را حفظ نموده و مخاطب را
دچار ابهام در دریافت معنی نمیکنند. در لایۀ محتوایی از نظر ایدئولوژیک، نظام فکری
حاکم بر اغلب قصص‌الانبیاء در این اثر مشاهده میشود که عبارت است از شرح ماجرای
آفرینش، عشق، شرع، عقل و اصول اخلاقی.
%U https://bahareadab.com/article_id/1872