%0 Journal Article
%T تحلیل شیوه های کانونی‌سازی در داستان «خسرو و شیرین» نظامی گنجوی
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A مینا قاسمی ابراهیم‌آبادی
%A محمدصادق بصیری
%A نجمه حسینی سروری
%D 2025
%\ 1403/12/25
%N 112
%V 18
%P 246-253
%K روایت‌شناسی
%K  خسرو و شیرین
%K  نظامی گنجوی
%K  ژرارد ژنت
%K  کانونی‌سازی.
%X زمینه و هدف: «کانونی‌سازی»، یکی از مفاهیم کلیدی در روایت‌شناسی ساختارگرای
ژرارد ژنت است که به بررسی چگونگی تنظیم دیدگاهها و توزیع اطلاعات در روایت می‌پردازد
و نقش محوری در تحلیل ساختار روایی متون ادبی دارد. تفکیک کلیدیِ این نظریه پرداز
بر دو کنشگر اصلی در عرصه روایت‌پردازی: ناظر رویدادها و گوینده وقایع، دو عملکرد
متمایز را در بستر داستان تعریف میکند: فرآیند «بیان زبانی» و فرآیند «مشاهده
بصری». عامل کانونی‌ساز (سازوکار جهت‌دهنده کانونی‌شونده)، در مقام پلی میان مخاطب
و نوشتار، بر پایه ابعاد چندگانه کانونی‌سازی شامل: وجه ادراکی، وجه روان‌شناختی و
ایدئولوژیکی، با ویژگی‌های متغیر به ادراک مخاطب می‌رسد که این مسیر، تأثیرپذیری
متمایزی را رقم می‌زند. 

روش‌ها: در این پژوهش، به منظور کشف چگونگی توزیع دانش در روایت منظومه «خسرو و شیرین» سروده
نظامی گنجوی، مکانیسم‌های جهت‌دهی کانونی‌سازی در روایت مورد بررسی قرار
گرفته است. 

یافته ها: زمانی‌که بستر ارتباطیِ برخاسته از روایت‌پردازی، توسط کارپردازی به
نام راوی تنظیم و طرح‌ریزی میشود، نظامی برساخته از مؤلفه های خاص فکری و فرهنگی
را پدید می‌آورد که در دوره های مختلف، حاوی پیام‌هایی مهم است که می‌تواند ما را
به برخی مؤلفه های هویت‌ساز برساند.

نتیجه گیری: نتایج این تحقیق بیانگر آن است که راوی – کانونی‌گر با مقیّد بودن به عمل انتقال مستقیم اندیشه از صدای غالب
/ راوی دانای کل، که مبلّغ یک ایدئولوژی واحد است، ضمن ایجاد فاصله ای معنادار از
بستر ارتباطی متن (نظامی برساخته از تعامل بین مخاطب، راوی و شخصیتها)، احساس
یگانگیِ خواننده با اثر را کاهش داده که به تبع آن منجر به ایجاد تشکیلاتی تک‌صدایی
شده است. مشاهده و روایت توالی رویدادها توسط راوی - کانونی‌گر، و بهره گیری از
وجوه مختلف کانونی‌سازی بیرونی به عنوان پربسامدترین تکنیک به کاررفته در روایت‌پردازی،
به گونه ای ترتیب یافته که در اغلب موارد، اطلاعات خواننده بیشتر از شخصیتها است
که احساس دوگانه تعلیق و کنجکاوی در کنار ابهام و به هم خوردن تداوم سیر پاره های
کنش در داستان در ذهن خواننده را با خود دارد.
%U https://bahareadab.com/article_id/1861