%0 Journal Article
%T نقش موسیقی معنوی در تقویت لحن انتقادی شعر مشروطه؛ تحلیل موردی اشعار میرزاده عشقی
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A محبوبه صفرپور
%A اصغر رضاپوریان
%A محمد حکیم آذر
%D 2025
%\ 1403/12/27
%N 112
%V 18
%P 225-245
%K موسیقی معنوی
%K  لحن انتقادی
%K  شعر مشروطه
%K  میرزاده عشقی
%K  آرایه های بلاغی
%K  سبک‌شناسی
%K  محمدرضا شفیعی کدکنی.
%X زمینه و هدف: شعر مشروطه به مثابه 
بازتابی از تحولات فکری، اجتماعی و سیاسی عصر تجدد در ایران، بستری برای بروز لحنی
انتقادی و رسالت‌محور فراهم ساخت. در این میان، موسیقی معنوی به عنوان یکی از سطوح
چهارگانه موسیقی شعر (به روایت شفیعی کدکنی)، نقشی مؤثر در تقویت انسجام مفهومی،
لحن اعتراضی و غنای گفتمان انتقادی شعر ایفا میکند. پژوهش حاضر با تمرکز بر اشعار
میرزاده عشقی، در پی آن است که کارکرد موسیقی معنوی را در شکل‌گیری و تعمیق لحن
انتقادی شعر مشروطه تحلیل و تبیین کند.

روشها: این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی و رویکرد سبک‌شناختی
انجام‌شده است. داده های پژوهش از میان دیوان میرزاده عشقی گردآوری‌شده و با تکیه بر
مؤلفه های بلاغی موسیقی معنوی نظیر تلمیح، ایهام، تضاد، تکرار معنوی، حس‌آمیزی،
متناقض‌نما و مراعات‌النظیر تحلیل‌شده اند. مبنای نظری پژوهش، نظریه موسیقی شعر
شفیعی کدکنی (۱۳۹۱) است.

یافته ها: یافته های پژوهش
نشان میدهد که میرزاده عشقی با بهره گیری هنرمندانه از صنایع معنوی و بلاغی، فضایی
از هارمونی دلالتی و روابط مفهومی خلق کرده است که موجب تعمیق لحن انتقادی و
انتقال مؤثر مفاهیم اجتماعی، سیاسی و فرهنگی میشود. موسیقی معنوی در شعر او، با
ایجاد تقارنهای مفهومی، تنشهای معنایی و ساختارهای بینامتنی، شعر را به رسانه ای
برای اعتراض، افشاگری و آگاهی‌بخشی بدل کرده است.

نتیجه گیری: موسیقی معنوی در شعر عشقی، نه تنها نقش زیبایی‌شناختی، بلکه ساختاری
گفتمانی و ایدئولوژیک دارد. این عنصر بلاغی در پیوند با آرایه های معنایی، به
سازمان‌دهی لحن انتقادی و تعمیق پیامهای مشروطه خواهانه یاری میرساند. بنابراین،
موسیقی معنوی را میتوان سازوکار محوری در شکل‌گیری لحن شاعرانه اعتراضی در شعر
مشروطه دانست.
%U https://bahareadab.com/article_id/1860