%0 Journal Article
%T جمشید و پرومته؛ تحلیل و واکاوی اسطورۀ جمشید در شاهنامه فردوسی و اسطوره پرومتئوس از هسیودوس بروش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A شکیبا ملکشاهی
%A حسین بیات
%A ناصرقلی سارلی
%D 2025
%\ 1403/05/25
%N 108
%V 18
%P 75-97
%K پرومتئوس
%K  اسطوره جمشید
%K  فرکلاف
%K  شاهنامه
%K  هسیودوس
%X زمینه و هدف: تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف رویکردی نوین در مطالعات تحلیل
گفتمان است که در چند دهه اخیر مورد توجه بسیاری از پژوهشگران علوم انسانی بویژه
در مطالعات ادبی قرار گرفته است. ادبیات ملتها را میتوان در چارچوب نقد زبانشناختی
و گفتمان انتقادی بخوبی تحلیل و تفسیر نمود. اسطوره جمشید در شاهنامه و داستان
پرومته در اساطیر یونان از جمله دو داستان اساطیری هستند که با بنمایه های مشترک
فراوان گفتمان غالب از نبرد نیکی و بدی، دور شدن از فرّه ایزدی و تلاش برای موازنه
قدرت را نشان میدهند. هدف اصلی جستار پیش‌رو تحلیل و بررسی اسطوره جمشید در
شاهنامه و اسطوره پرومتئوس از منظومه هسیودوس
بر اساس رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف میباشد. 

روش پژوهش: روش پژوهش در این مقاله توصیفی ـ تحلیلی بر مبنای مطالعات کتابخانه ای
و بهره گیری از نقد زبانشناختی با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف بمنظور
بررسی دو داستان اساطیری جمشید از شاهنامه و اسطوره پرومتئوس از هسیودوس (هزیود)
میباشد. 

یافته های پژوهش: یافته های پژوهش حاکی از آن است که در سطح
توصیف عوامل انسجام واژگانی (تکرار)، تضاد و هم‌معنایی، تناسب و انسجام دستوری در
هر دو داستان مورد توجه قرار گرفته است. در سطح تفسیر بر اساس اصل بینامتنیت، هر
دو داستان دارای ریشه ها و بنمایه های مشترک معنایی هستند و در سطح تبیین، داستان
جمشید و پرومته انعکاسی از ساختار اجتماعی عصر اساطیری و کهن است.

نتایج پژوهش: در سطح توصیف انسجام واژگانی در قالب تکرار اسامی و ضمایری است که
بلحاظ ایدئولوژی بر بافت موقعیتی جمشید و پرومته تأکید و تکیه دارد. تناسبهای
معنایی نیز در هر دو داستان در خدمت تأکید بر ماهیت و شخصیت این دو میباشد و واژه هایی
که قدرت، جنگاوری، ادوات جنگی، تقابل خیر و شر و نیکی و بدی را میرساند بیشتر مورد
توجه قرار گرفته است. در حیطه تفسیر و تبیین، هر دو داستان اشتراکات فراوانی دارند
از جمله گرفتاری و به بند کشیده شدن جمشید و پرومته و خشم ضحاک و زئوس. حذف و
جانشینی، تضادمعنایی، زنجیره هم طبقه و هم مرجع در هر دو داستان در راستای القای
ایدئولوژی قدرت جمشید و عصیان پرومته در مقابل زئوس است. نیز اشتراکاتت مفهومی و
بینامتنی میان دو داستان در سطح تبیین و نبرد خیر و شر در سطح تفسیر که برآیند کنش
اجتماعی انسان عصر اساطیری است، حائز اهمیت میباشد.
%U https://bahareadab.com/article_id/1792