%0 Journal Article
%T کارکرد معناشناسی شناختی کاربردی تالمی در واکاوی غزلیات شمس
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A تینا نصیری
%A جواد طاهری
%A لیدا نامدار
%D 2025
%\ 1403/06/05
%N 108
%V 18
%P 61-74
%K مولوی
%K  غزلیات شمس
%K  معناشناسی شناختی کاربردی
%K  تالمی
%K  ساختار مفهومی
%K  طرحواره
%K  مقوله بندی
%X زمینه و هدف: معناشناسی، دانش دست یافتن به معنای یک متن است که نشانه های زبانی
چون واژگان، جملات، آواها و نشانه های غیرزبانی بسان گفتمان سکوت، درنگهای موجود و
داده های پیرامتنی را برای رسیدن به معنای مناسب ابیات، در برمیگیرد. معناشناسی
شناختی کاربردی که زیرشاخه معناشناسی شناختی میباشد، نوپیدای مکتب معناشناسی است.
نگرۀ لئونارد تالمی درباره معناشناسی شناختی کاربردی، از برجسته ترین اندیشه های
باشنده در این گستره است. وی سه اصل اساسیِ طرحواره شدگی، ساختار مفهومی و مقوله
بندی را برای معناشناسی شناختی کاربردی دانسته وکاربرد این نگره را در روشن سازی و
گزارش اشعاری که دارای پیچیدگی معنایی هستند، میشناساند. در غزلیات شمس، از دید
آشکاری معنا و مفهوم ابیات، گاهی با ابیاتی روبرو هستیم که دارای گنگی در سطح واژه
یا گفتار هستند که مایه آشفتگی در شناخت معنای بیت میگردد. در این نوشتار، برپایه
نظریه تالمی به بازنگری اینگونه ابیات پرداخته میشود. 

روش پژوهش: روش پژوهش در این جستار، توصیفی- تحلیلی برمبنای مطالعات
کتابخانه ای و نوشتارهای درپیوند و به ویژه نظریه معناشناسی کاربردی شناختی
لئونارد تالمی است. جامعه آماری پژوهش، سی غزل نخستین دیوان غزلیات شمس است که
ابیات دارای پیچیدگی معنایی از آنها برون آوری و وارسی شده اند. 

یافته های پژوهش: یافته ها حاکی از آن است که نظریه معناشناسی
شناختی کاربردی لئونارد تالمی، الگو و سنجه ای فراخور برای آفرینه هایی چون غزلیات
شمس است که برخی ابیات آنها از گنگی و پیچیدگی معنایی برخوردارند. 

دستاورد پژوهش: دستاورد نوشتار پیش رو چنین مینمایاند که از
میان مصادیق سه‎گانه معناشناسی شناختی کاربردی در غزلیات شمس، مولفه «ساختار
مفهومی» که در واقع، تناسب واژگان باهم در محورهمنشینی بیت است، بیشترین بسامد و
کارکرد را در از میان بردن پیچیدگی ابیات غزلیات شمس در گستره آماری پژوهش داشته
است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1791