%0 Journal Article
%T تأثیر روابط شاهان و پهلوانان بر فرماندهی جنگ در شاهنامه و گرشاسبنامه
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A محبوبه کردی
%A علی حسین رازانی
%A لیلا مدیری
%D 2025
%\ 1403/05/20
%N 107
%V 18
%P 243-263
%K شاهنامه
%K  گرشاسبنامه
%K  ارتباط
%K  پهلوانان
%K  شاهان
%K  فرماندهی
%X زمینه و هدف: ادبیات حماسی شرح کردارهای پهلوانی، سلحشوری،
جوانمردی و جانبازی در راه میهن است. شاهان و پهلوانان همواره دو عنصر اصلی و مهم
در ادبیات حماسی هستند که بویژه در جنگها و فرماندهی آنها بسیار تأثیرگذار هستند.
به نظر میرسد نوع ارتباط شاهان و پهلوانان میتواند بر فرماندهی جنگ تأثیر گذاشته و
آن را به شکست یا موفقیت نزدیک کند. در این مقاله به بررسی و مقایسۀ تأثیر ارتباط
شاهان و پهلوانان در فرماندهی جنگ در شاهنامۀ فردوسی و گرشاسبنامه اسدی طوسی
پرداخته شده است. 

روش مطالعه: روش گردآوری اطلاعات تحقیق، کتابخانه ای و مبتنی بر سندپژوهی بوده و
روش انجام تحقیق، تحلیلی-توصیفی است؛ جامعۀ آماری نیز شاهنامۀ فردوسی و گرشاسبنامۀ
اسدی طوسی میباشد. 

یافته ها: بررسی ارتباط شاهان و پهلوانان در شاهنامه و گرشاسبنامه نشان میدهد
شاهان و پهلوانان در این دو اثر حماسی، به فراخور حوادث و وقایعی که در بطن
داستانها اتفاق میفتد، انواع ارتباطات اعم از تعاملی و تقابلی را با یکدیگر تجربه
میکنند و این موضع در فرماندهی جنگها بسیار اثرگذار است. بر اساس الگوی شاه و پهلوان مستقل از هم،
مردم فرماندهان اصلی جنگ هستند که با حریف خود (شاهان بیدادگر) به مبارزه
میپردازند و به پیروزی میرسند. در واقع هنگامی که پهلوانان و شاهان از یکدیگر جدا
میشوند، مردم در شکل نخستین پهلوانان، فرماندهی جنگها را بر عهده میگیرند و بدیهی
است که این جنگها از نوع خودی و داخلی هستند و علیه شاه سرزمین شکل میگیرند. به نظر میرسد خیزش و جوشش مردمی بتدریج در قالب پهلوانان
حامی مردم متجلی میشود و پهلوانان این بار نه در مقابل شاهان که در کنار آنها به
مبارزه با دشمن میپردازند و این همبستگی مطلوبترین الگوی فرماندهی را عرضه میکند. 

نتیجه گیری: ارتباط میان شاهان و پهلوانان در این دو اثر حماسی متنوّع بوده و
به مقتضای زمان و مکان و انگیزه متفاوت است اما پهلوانان همواره چهرۀ معتدلتر و
سازگارتری دارند و در نهایت این پهلوانان هستند که بخاطر حفظ وحدت و منافع ملی، با
شاه کنار آمده و بیشترین نیرو و توان خود را صرف جنگهای خارجی میکنند و از جنگ
داخلی بر سر قدرت پرهیز دارند. فرماندهی
در این دو اثر با توجه به توانمندی پهلوانان هر منطقه متفاوت بوده اما در سراسر
اثر یک روش واحد گزارش شده است. اگر پادشاه خود مستقیماً در جنگ شرکت نداشته، با
نوشتن منشور یا دادن مُهر فرماندهی، یکی از پهلوانان خوشنام را به فرماندهی کل
سپاه برمیگزیده است که مؤید الگوی آرمانی شاه و پهلوان در کنار یکدیگر است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1783