%0 Journal Article
%T بررسی ویژگیهای سبکی مناسبات قدرت در تاریخ بیهقی (مورد مطالعه: شکست سلطان مسعود در دندانقان)
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A پریسا مصفا
%A نرگس اصغری گوار
%A علی رمضانی
%D 2024
%\ 1402/12/15
%N 104
%V 17
%P 241-255
%K قدرت
%K  فوکو
%K  تاریخ بیهقی
%K  سلطان مسعود
%K  دندانقان
%X زمینه و هدف: مناسبات قدرت در تاریخ بیهقی در دو سطح سلطۀ سلطان مسعود بر حاکمیت
و قدرت ارکان دولت دیده میشود. این مناسبات در جریان حرکت سلطان مسعود برای جنگ با
ترکمانان با کنش تعاملی بوده و مولد شکست میشود. در این مقاله دلایل شکست مسعود در
دندانقان با هدف همخوانی مناسبات قدرت همسو با نظریه فوکو در زبان و محتوا بررسی
شده است.

روش: اطلاعات مقاله با مطالعه کتابخانه ای آثار فوکو در نظریه قدرت و با
بررسی تاریخ بیهقی در این موضوع به دست آمده است، نگارش مقاله نیز به شیوه توصیفی
تحلیلی میباشد. جامعه آماری، کتاب تاریخ بیهقی تصحیح خلیل خطیب رهبر است. 

یافته ها: در تاریخ بیهقی، قدرت به دو صورت سلطه و کنش تعاملی در گفتمانها و
محتوا دیده میشود. در جریان حرکت سلطان مسعود برای جنگ با ترکمانان، گفتمان مسعود
با ارکان دولت با قدرت سلطه همراه است. خطاب«خداوند»، «سلطان» و «امیر» نشان دهنده
سلطه است. ارکان دولت در گفتمان با مسعود
از واژه «نصیحت» و «رای صواب» استفاده کرده اند. کنش تعاملی در محتوای قدرت مولد رفتارهای ارکان دولت
در برابر سلطه سلطان مسعود شده است. قدرت مسعود بصورت سلطه مولد استبداد رأی، بی احترامی،
دلخوری اعیان، فرار غلامان و سرانجام شکست لشکر از ترکمانان میشود. چنانکه برخی
غلامان سرایی از لشکر جدا میشوند و به ترکمانان میپیوندند. برخی ارکان دولت نیز از
مسعود ناراحت میشوند و در جنگ سستی میکنند و سلطان مسعود مجبور به دلجویی میشود. 

نتیجه گیری: در این داستان، مناسبات قدرت بر مبنای سلطه و کنش تعاملی است. روابط
قدرت مولد شکلهای جدید رفتار میشود و رابطه دو طرفه مسعود و ارکان دولت را در بر
دارد که سرانجام آن عدم پذیرش نصایح وزیر و اعیان از سوی سلطان مسعود و عدم اطاعت
لشکریان از مسعود است که مولد ناراحتی، بی احترامی، نومیدی و شکست در جنگ دندانقان
میشود.
%U https://bahareadab.com/article_id/1738