%0 Journal Article
%T نقش قافیه و ردیف در شکل‌گیری نوع ادبی غنا و حماسه (بر پایۀ مقایسۀ بیژن و منیژه و ویس و رامین)
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A نسرین قربانی
%A یداله شکری
%A نوید فیروزی
%D 2024
%\ 1402/03/17
%N 96
%V 17
%P 293-312
%K نحو
%K  غنا
%K  حماسه
%K  قافیه
%K  ردیف
%K  ویس و رامین
%K  بیژن و منیژه
%X زمینه و هدف: یکی از نکاتی که در موضوع قافیه و ردیف به آن توجه نشده است این است
که کاربرد قافیه و ردیف در ژانرهای مختلف ادبی چه تفاوتی با هم دارد و آیا شاعر در
انواع مختلف ادبی(حماسی، غنایی و تعلیمی) در استفاده از قافیه و ردیف به تفاوت نوع
ادبی آن نظر داشته است یا خیر. اگرچه آثار مهمی چون المعجم شمس قیس رازی و معیارالاشعار
خواجه نصیرالدین طوسی و دیگر آثار برجسته در این حوزه به عنوان آغازگران این علوم
حائز اهمیت هستند اما هیچ کدام از این آثار به رابطۀ مهم میان قافیه، ردیف و
کاربرد آنها در نوع ادبی خاصّی اشاره نکرده اند و تمرکز عمدۀ این آثار همواره بر
قافیه و ردیف بهعنوان ابزار سازندۀ موسیقی بوده است. این پژوهش به بررسی، تحلیل و
مقایسه 1279بیت از دو منظومۀ عاشقانۀ ویس و رامین با داستان عاشقانۀ بیژن و منیژه
در بحث قافیه و ردیف پرداخته است. هدف این پژوهش نشان دادن رفتار این دو شاعر با
قافیه و ردیف و کاربرد آنها در ژانر غنایی و حماسی است.

روش مطالعه: روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی و تحلیلی است که به شکل کتابخانه ای
و با مطالعۀ منابع، فیش برداری و طبقه بندی مطالب صورت پذیرفته است.

یافته ها: جایگاه ویژۀ قافیه و ردیف در ساختمان بیت به لحاظ نحوی به شناخت
درست و تحلیل آن در تاریخ تحولات گوناگون شعر فارسی یاری میرساند و با بررسی این
عناصر اثرگذار در بیت، میتوان به نتایج ارزشمندی در تحلیل ابیات و شیوۀ بیت سازی
شاعر در نوع و سبک ادبی اش دست یافت.

نتیجه گیری: در این پژوهش با استخراج قافیه ها و ردیفهای ابیات این دو داستان
عاشقانه نشان دادیم که فردوسی برخلاف فخرالدین اسعد گرگانی با استفاده از قافیه و
ردیفهای اسمی نحو خویش را در بیتها کاملاً عامدانه از نحو معیار دور میکند و اگرچه
داستانی عاشقانه را روایت میکند اما در هیچ قسمت از اثر خود، از ژانر حماسی و نحو
غیرطبیعی زبان خارج نمیشود در حالی که در مقابل، گرگانی با استفادۀ بیشتر از قافیه
های فعلی، به نحو طبیعی زبان وفادار است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1620