%0 Journal Article
%T نماد در داستان کوتاه مدرن فارسی (داستانهای 1340 تا 1357)
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A علی حیات‌بخش
%A فرهاد درودگریان
%A مصطفی گرجی
%D 2023
%\ 1401/08/30
%N 91
%V 16
%P 55-76
%K داستان کوتاه
%K  مدرن
%K  نماد
%K  ابراهیم گلستان
%K  غزاله علیزاده
%K  بهرام صادقی
%K  ابراهیم رهبر.
%X زمینه و هدف: داستان کوتاه فارسی در بازۀ زمانی 1340 تا 1357 (به استناد آثار
منتشرشده و نظر پژوهشگران ادبیات)، شاهد بیشترین «داستانهای مدرن» بوده است؛ تا
جایی که باید این دوره را «دورۀ داستان کوتاه مدرن فارسی» برشمرد. نوع
جهان‌بینی و بیان نویسندگان داستان مدرن بگونه ای است که آثار آنان اغلب شفاف و
صریح نیست و با ابهاماتی همراه است؛ به همین جهت بهره گیری از شگردهای مختلف برای
شیوۀ بیان، برای نویسندۀ مدرن اهمیت مییابد که یکی از مهمترین آنها، شگرد
«نمادپردازی» است. در این پژوهش با توجه به اهمیت «نماد» در داستان کوتاه مدرن
فارسی، بویژه در بازۀ زمانی 1340 تا 1357، آثار چهار نویسنده، به نمایندگی از چهار
طیف فکری مورد بررسی و تحلیل نمادشناسانه قرار میگیرد.

روش مطالعه: این بررسیها با استناد به مراجع و کتب علوم اجتماعی، روانشناسی،
نشانه شناسی، نمادشناسی و... صورت گرفته است که طی آن آثار ابراهیم گلستان به
نمایندگی از داستانهای ذهنی-روانی، آثار غزاله علیزاده به نمایندگی از داستانهای
عرفانی، آثار بهرام صادقی به نمایندگی از داستانهای اجتماعی-طنز تلخ، و آثار
ابراهیم رهبر به نمایندگی از داستانهای شهری-اقلیمی، مورد بررسی قرار گرفته اند که
این بررسی شاملِ تحلیل هفت کتاب و 68 داستان است.

یافته ها: با توجه به بررسیها، جدولها و آمارهای تحلیلی که در پیوست مقاله
ارائۀ میشود، باید گفت بسامد استفاده از «نماد» در داستانهای کوتاه مدرن، گسترده
است. اصولاً داستان کوتاه مدرن، به جهت ایجاز و ابهامی که دارند، محل مناسبی برای
زایش نماد و سمبل هستند. 

نتیجه گیری: هرچه داستان‌ کوتاه مدرن درونگراتر باشد، بسامد نماد در آن‌ بیشتر
است؛ به همین جهت داستانهای عرفانی مدرنِ غزاله علیزاده، نمادخیزترین داستانها را در خود جای‌ داده اند. با همین استدلال، داستانهای
ذهنی و روانی ابراهیم گلستان، به میزان چشمگیری از نماد بهره برده اند. در آثار
متعدد بهرام صادقی نیز، به فراخور فضای داستان، با نمادپردازی نویسنده مواجه
هستیم. ابراهیم رهبر در دو کتابی که آثار توصیفی و برونگرا دارد، نمادپردازی کمتری
انجام میدهد، اما در اثر دیگرش، که درونمایۀ آن درگیری با مصائب زندگی کارمندی در
تهران است، بیشتر از نماد بهره برده است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1533