%0 Journal Article
%T تحلیل گفتمان رویداد عشق و حالات عاشق در منظومه های پیش ‌و پس از اسلام (با تکیه ‌بر شش منظومه عاشقانه فارسی)
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A مهدی رضائی
%A کبری فریدونی
%D 2023
%\ 1401/07/02
%N 89
%V 16
%P 191-212
%K عشق
%K  عاشق
%K  تحلیل گفتمان
%K  ادبیات غنایی
%K  منظومۀ عاشقانه.
%X زمینه و هدف: منظومه های عاشقانه بخش مهمی از ادبیات غنایی
ایران را تشکیل میدهد و بیانگر خصایص فرهنگی دورانهای مختلف تاریخی این سرزمین نیز
قلمداد میشود. رویداد عشق و حالات و شرایط عاشق و معشوق از ارکان اصلی این منظومه هاست
و بسته به فضای اجتماعی هر دوره، ویژگیهای خاص خود و تفاوتهایی با دیگر ادوار
دارد. هدف این پژوهش، بررسی و واکاوی منظومه های غنایی فارسی با تکیه ‌بر منظومه های
عاشقانه زال و رودابه، بیژن و منیژه، ویس و رامین و خسرو و شیرین (پیش از اسلام) و
منظومه های رابعه و بکتاش (از الهینامۀ عطار) و مهپاره و خورشید (محمد‌سعید طبیب
قمی) (پس از اسلام) خواهد بود که به چرایی و چیستی و تحلیل مقایسه ای کنشها و
واکنشهای عاشقان با توجه به رویداد عشق در این منظومه ها پرداخته میشود.

روش مطالعه: در این مقاله از روش تحلیل گفتمان برای بررسی حالات عاشق در منظومه
بهره برده شده است.

یافته ها: در این منظومه ها آنچه حالات عاشق را رقم میزند، به عوامل و عناصر
برون‌متنی، تقابل گفتمانها، بافت فکری و فرهنگی، گرایشهای دینی و نژادی وابستگی
دارد. 

نتیجه گیری: در این منظومه ها رویداد عشق و به تبع آن، حالات و ویژگیهای عاشقان
پیش از اسلام با حالات عاشقان پس از اسلام دارای تفاوتهای آشکاری است که این امر
تا حدود زیادی ناشی از تغییر گفتمان دینی-فرهنگی و سیاسی پیش از اسلام نسبت به
دوران اسلامی و تأثیر آن بر ارکان و افراد جامعه و به تبع آن، بر حالات و ویژگیهای
عاشق است؛ چنانکه در قیاس با فضای جامعه فرهنگی-اجتماعیِ دوره اسلامی، فضای باز
حاکم بر روابط زن و مرد در دوره پیش از اسلام، تساهل درباره امور و روابط جنسی،
ازدواج و نیز مناسبات خانوادگی، به واقع اموری را که در دوره اسلامی حرام و
نکوهیده و مذموم بود، امکان‌پذیر میکرد و بعنوان بخشی از فرهنگ غالب در منظومه های
عاشقانه این دوره بازتاب یافته است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1510