%0 Journal Article
%T خوانش سرمتنی اشعار حافظ با تکیه بر نظریۀ ترامتنیت ژرار ژنت
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A فریده ریاضی‌نیا
%A علی فلاح
%A محمدعلی خالدیان
%D 2023
%\ 1401/02/25
%N 85
%V 16
%P 241-266
%K ترامتنیت
%K  ژرار ژنت
%K  حافظ
%K  اشعار حافظ
%K  خوانش سرمتنی.
%X زمینه و هدف: این مقاله با هدف خوانش سرمتنی اشعار حافظ با تکیه بر نظریۀ
ترامتنیت ژرار ژنت نگارش یافته است. ژنت روابط طولی میان یک اثر و گونه ای را که
بدان تعلق دارد سرمتنیت مینامد. بدین منظور، با توجه به اهمیت گونه شناسی اشعار
حافظ، این مسئله در قامت خوانش سرمتنی بررسی گردیده است. 

روش مطالعه: این پژوهش مطالعه ای نظری بوده و به شیوه توصیفی-تحلیلی انجام گرفته است. محدوده
موردمطالعه، دیوان غزلیات حافظ به تصحیح قاسم غنی و محمد قزوینی میباشد. در این پژوهش تلاش شده اشعار حافظ براساس نظریۀ
ترامتنیت ژرار ژنت بررسی شود. 

یافته ها: با توجه به انگاره ترامتنیت ژنت، یافته های پژوهش حکایت از آن دارد
که سرمتن اشعار حافظ را میتوان بلحاظ گونه و وجه، به انواع پیش رو طبقه بندی نمود: سیاسی، تعلیمی، مدحی،
حسب حال، مفاخره، طنز و هجو، فلسفی-عرفانی، دعایی، قلندری و ملامتی.

نتیجه گیری: سرمتن اشعار حافظ شامل اشعار سیاسی انتقادی، سیاسی مدحی، مقاومت
سیاسی، طنز سیاسی و حماسۀ سیاسی میشود. اشعار مدحی را میتوان به انواعی چون
ستایشگرانۀ مدحی، ستایشگرانۀ وصفی، ستایشگرانۀ مرثیه ای، ستایشگرانۀ حسب‌وحالی، و
ستایشگرانۀ مفاخره طبقه بندی نمود. پس از گونۀ «دعایی» و «طنز و هجو»، سرمتن اشعار
عاشقانه و عارفانۀ حافظ را میتوان ذیل گونۀ فلسفی و عارفانه صورت‌بندی کرد. ازطرفی
اشعار ملامت‌گرانۀ حافظ ذیل عناوینی چون «تن به ملامت سپردن و از بدگویی اهل ظاهر
نهراسیدن و نرنجیدن، پرهیز از جاهِ دنیوی و صلاح و مصلحت‌اندیشی و بی‌اعتنایی به
نام و ننگ، پرهیز از زهد و زهد‌فروشان، پرهیز از ریا، دید انتقادی به نهادهای
رسمی، پرهیز از ادعای کشف و کرامات، عیب‌پوشی، پرهیز از خودپسندی و خودپرستی و
ستیزه با نفس و جُستن رستگاری در عشق» طبقه بندی میشود.
%U https://bahareadab.com/article_id/1453