%0 Journal Article
%T کارکرد بلاغی تشبیه در آثار محمدعلی جمالزاده و صادق چوبک
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A سمیه آقابابایی
%D 2023
%\ 1401/01/23
%N 84
%V 16
%P 179-198
%K تشبیه
%K  معانی ثانویه
%K  سبک
%K  محمدعلی جمالزاده
%K  صادق چوبک
%X زمینه و هدف: تشبیه یکی از صنایع بلاغی علم بیان است که با انتخاب دو نشانه از
روی محور جانشینی برحسب مشابهت و ترکیب آن در محور همنشینی، سبب ادبی بودن کلام
میشود. بررسی عملکرد صنعت تشبیه و معانی ثانویۀ حاصل از آن در متون داستانی
میتواند میزان خلاقیت نویسنده، سبک فردی وی، حرکت متن بسمت محور ادبی و زبانی،
ژانر اثر و درنهایت دیدگاه نویسنده را درمورد مسائل اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و غیره
آشکار سازد. جمالزاده و چوبک از نویسندگان برجستۀ معاصر ند که در مجموعه داستانهای
خود از صنعت ادبی تشبیه در بسامد بالایی استفاده کرده اند. 

روش مطالعه: در این پژوهش، عملکرد بلاغی تشبیه های موجود در مجموعه داستانهای یکی
بود و یکی نبود و قصه های کوتاه برای بچه های ریشدار از جمالزاده
و انتری که لوطی اش مرده بود و خیمه شب‌بازی از چوبک با روش تحلیل
کیفی و کمّی بررسی شده است. 

یافته ها: براساس نتایج حاصل میتوان اشاره کرد که تشبیهات بکاررفته در آثار
این دو نویسنده به دو دسته تقسیم میشود: دستۀ اول شامل تشبیهاتی است که برای
توصیف و فضاسازی داستانها با بسامد اندک، به ترتیب 17درصد در آثار جمالزاده و
30درصد در آثار چوبک، به کار رفته اند. دستۀ دوم تشبیهاتیند که دارای معانی ضمنی و
عواطفی چون تحقیر، تمسخر، ناراحتی، طنز، و تمجید در بسامد بالا، 83درصد در آثار
جمالزاده و 70درصد در آثار چوبک، هستند. 

نتیجه گیری: در آثار این دو نویسنده، بسامد اندک معانی ضمنی شادی و تمجید در
کنار بسامد بالای معنی ضمنی تحقیر و ناراحتی تأثیر بسزایی در تقویت فضای غمگین و
تلخ رئالیستی و ناتورالیستی داستانها دارند. جمالزاده با انتخاب مشبه به های خاص،
به انتقاد طنزآمیز از جامعۀ ایران، شرایط سیاسی و غیره پرداخته است. چوبک نیز با
تشبیهات خود سرنوشت تلخ و اندوه بار طبقۀ پایین جامعه را به تصویر کشیده است. بار
معنایی مشبه به های انتخابی از حوزه های مفهومی مختلفی چون حیوان، دین، طبیعت، و
بیماری در کنار بسامد بالای حسی بودن طرفین تشبیهات در ارتباط مستقیم با نوع توصیفی رئالیستی و
ناتورالیستی این آثار قرار گرفته است. همچنین حضور ارکانی چون وجه شبه و ادات
تشبیه سبب نزدیکی مدلول و مصداق در داستانها و درک آسان متن شده است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1434