%0 Journal Article
%T ساختار روایت در آثار نظامی براساس نظریۀ رولان بارت (مطالعۀ موردی: خسرو و شیرین، لیلی و مجنون، و هفت پیکر)
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A فاطمه هادی‌خواه
%A هوشمند اسفندیارپور
%A پوران یوسفی‌پور کرمانی
%D 2023
%\ 1400/12/24
%N 84
%V 16
%P 57-75
%K رولان بارت
%K  ساختارگرایی
%K  نظامی
%K  لیلی و مجنون
%K  خسرو و شیرین
%K  هفت‌پیکر.
%X زمینه و هدف: در منظومه های روایی، شاعران بمنظور خلق روایت پرکشش و جذاب، از
سازه و عنصر روایتگری بهره میگیرند. روایت را میتوان بازنمایی رخداد یا سلسله ای
از حوادث و رخدادها دانست. روایت‌شناسی دانشی است که به تحلیل و واکاوی ساختارهای
روایی یک روایت بعنوان گزارش واقعیتها در قالب هنری میپردازد. بررسی روایت‌شناسی
متون کلاسیک بویژه اشعار روایی و داستانی، افقی تازه پیش‌ روی مخاطبان میگشاید. بر
این مبنا هدف اصلی مقالۀ پیش ‌رو بهره گیری از نظریات روایت‌شناسی رولان بارت جهت
واکاوی و تحلیل آثار نظامی بعنوان یکی از گنجینه های داستانی زبان و ادبیات فارسی
است. 

روش مطالعه: روش پژوهش در این جستار، توصیفی ـ تحلیلی و با رویکرد اصلی روایت‌شناسی
است. 

یافته ها: در الگوی روایت در ساختار داستانی خسرو و شیرین، لیلی و مجنون و
هفت‌پیکر از وضعیت متعادل به نامتعادل، با پیرفتهای گوناگون اصلی و فرعی، کنشگران
متقابل و نمایه ها و کارکردهای واسطه ای بسیاری مواجه هستیم. در تمامی داستانها،
دگرگونی کاملی در روایت رخ داده و به ‌شیوۀ درونه گیری و زنجیره ای پیرفتهای اصلی
و فرعی داستان ظاهر شده اند. 

نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاکی از آن است که الگوی ساختاری روایت خسرو و شیرین
از تغییر شرایط متعادل به نامتعادل با یک پیرفت کامل آغاز میشود. پیرفت اصلی عشق
خسرو و شیرین به یکدیگر، پیرفتهای فرعی رسیدن خسرو به مریم، شکر، سلطنت و عشق
فرهاد به شیرین را در خود جای داده است. کنشگران متقابل داستان نیز از جمله تقابل
فرهاد و خسرو و مریم و شیرین درنهایت با دگرگونی نهایی پیرفتها یعنی مرگ خسرو، از
دست رفتن سلطنت و مرگ شیرین خاتمه مییابد. پیرفت اصلی داستان لیلی و مجنون، عشق
این دو دلداده به یکدیگر است که در کنار پیرفتهای فرعی مانند آغاز دیوانگی و جنون
«قیس»، ازدواج لیلی با ابن‌سلام، مرگ ابن سلام، خواستگاری پدر قیس از لیلی به هستۀ
اصلی مرگ دو شخصیت و کنشگر اصلی ختم میشود. تقابل عشق لیلی با مجنون با بی‌اعتنایی
وی به ابن‌سلام، از سطوح اصلی کنشی این داستان است. در منظومۀ هفت پیکر نیز پیرفتهای
اصلی چون به سلطنت رسیدن بهرام، یافتن اتاقی که تصاویر هفت‌پیکر از زیبارویان دارد
و آوردن هفت شاهدخت از هفت اقلیم جهان به ایران به تصویر کشیده شده است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1428