%0 Journal Article
%T تحلیل انتقادی گفتمان دینی‌‌ ـ سیاسی در بخش تاریخی شاهنامۀ فردوسی
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A علی مسعودی سوران
%A ابوالقاسم قوام
%A محمدتقی ایمان‌پور
%A علی علیزاده
%D 2023
%\ 1400/10/23
%N 83
%V 16
%P 73-90
%K بخش تاریخی شاهنامۀ فردوسی
%K  تحلیل گفتمان
%K  دین بهی
%K  آیین مسیحیت
%K  موبدان
%X زمینه و هدف: در این پژوهش، که برپایۀ تلفیق مؤلّفه های مهم و کاربردی تحلیل
انتقادی گفتمان «فرکلاف» و «لاکلا و موفه» شکل گرفته است، برآنیم تا ضمن بررسی
گفتمانهای برون‌متنی با مؤلّفه های مهمّ گفتمان‌مدار نشان دهیم گفتمان دینی -
سیاسی بخش تاریخی شاهنامه وابسته به کدام دالّ مرکزی، دال یا دالهای سیّال
و شناور است و مهمتر اینکه این نظم گفتمانی با بکارگیری کدام مؤلّفه های گفتمان‌مدار،
هویّت خود را عمیقتر و طبیعیتر تثبیت میکند؟ 

روش مطالعه: پژوهش حاضر مطالعه ای نظری است و به روش توصیفی - تحلیلی انجام شده
است. محدودۀ موردمطالعۀ این پژوهش بخش تاریخی شاهنامه فردوسی است به کوشش جلال
خالقی مطلق در دو جلد که در انتشارات سخن به چاپ رسیده است.

یافته ها: در این پژوهش نشان دادیم این نظم گفتمانی با بکارگیری مؤلّفه های
مناسب گفتمان‌مدار تحلیل گفتمان بخوبی توانسته است عوامل برون‌متنی را برجسته تر،
طبیعیتر و نزدیک به واقعیت جلوه دهد. ازطرفی، اندیشه و اعتقادات فردوسی و مؤلّفه های
‌گفتمانیِ بکار‌گرفته شده توسط او تأثیر مهمی در جهتدهی نظم گفتمان دینی‌ ـ سیاسی
شاهنامه دارد.

نتیجه گیری: نظم گفتمان مذهبی‌
- سیاسیِ بخش تاریخی شاهنامه
وابسته به دالّ مرکزی دین بهی و دالهای شناور و سیّال موبدان و بزرگان است. این
نظم گفتمانی با بکارگیری دو مؤلّفۀ مهم «تفکیک و غیریت‌سازی» و «طبیعی‌شدگی»، ضمن
پنهان کردن نقاط ضعف و آشکار کردن نقاط ‌قوّت خود و بالعکس آشکار کردن نقاط ضعف و
پنهان کردن نقاط ‌قوّت گفتمان دینیِ رقیب در کشمکش و تخاصم با این گفتمان، تثبیت
هویّت خود را مؤثرتر و طبیعیتر بازنمایی میکند.
%U https://bahareadab.com/article_id/1412