%0 Journal Article
%T معرفی نسخۀ خطی «تفسره الرموز» و بررسی سطح فکری، زبانی و ادبی مثنویهای آن
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A الهه جیهانی
%A احمدرضا یلمه ها
%A مریم محمودی
%D 2020
%\ 1399/11/14
%N 72
%V 15
%P 57-76
%K نسخۀ خطی
%K  سبک‌شناسی
%K  چشتیه
%K  امیر روپوش
%K  تفسره الرموز
%X زمینه
و هدف:
سلسلۀ چشتیه از سلسله های مهم تصوف در ایران، افغانستان و هند است. کتاب تفسره الرموز
امیر روپوش، از جمله آثار بزرگان این
سلسله در قرن یازدهم و ترکیبی از نظم و نثر است. مثنویهایی که در این کتاب آمده
است، برای مطالعۀ شعر فارسی در طریقت چشتیه اهمیت ویژه ای دارد. در این جستار
کوشیده شده ضمن معرفی نسخۀ منحصر‌بفرد کتاب، به بررسی ویژگیهای فکری، زبانی و
ادبی مثنویهای تفسره الرموز پرداخته شود. 

روش
مطالعه:
این پژوهش از نوع بنیادی و نظری است که به روش توصیفی-تحلیلی و با ابزار کتابخانه ای
و فیش‌برداری انجام پذیرفته است. جامعۀ آماری آن، مجموعۀ ابیات مثنویهای تفسره الرموز است که جمعاً 1277 بیت
است. 

یافته ها: براساس یافته های این پژوهش، در سطح
فکری توجه به توحید و وحدت وجود و ارتباط وجودی شیخ با خدا، کاربرد گستردۀ
اصطلاحات عرفانی و فلسفی و کاربرد مفاهیم مغانه و بزمی از مهمترین ویژگیهای فکری
مثنویهای تفسره الرموز است. در سطح آوایی و واژه ها نیز تخفیف واجها و هجاها، کاربرد
گستردۀ واژه ها و ترکیبات عربی، ساخت ترکیبات بدیع، و کاربرد انواع جناس و موازنه
و ترصیع اصلیترین ویژگیهای سبکی ابیات متن است. همچنین مهمترین ویژگیهای ادبی
مثنویهای تفسره الرموز کاربرد قابل توجه تشبیه، استعاره های مکنیه و استعاره در
فعل (تصاویر پویا) و نیز کاربرد انواع تکرار واژه (ردیف، تشابه الأطراف، طرد و
عکس، ردالصدر علی العجز و...) است.

نتیجه گیری: باآنکه برخی
از این مثنویها در اوزان متفاوتی سروده شده است، اشتراکات سبکی آنها نشان میدهد
این ابیات از خود مؤلف است. در این مثنویها اگرچه کاربرد تصاویر و صور خیال
پربسامد نیست، از تصاویر پویا و دارای حرکت و حیات استفاده شده است؛ همچنین
ترکیبهای بدیع و موسیقی غنی واژه ها و الفاظ (از راه تکرار واژه ها و واجها) اهمیت
سبکی ویژه ای دارد.
%U https://bahareadab.com/article_id/1248