%0 Journal Article
%T بررسی استعارۀ مفهومی زمان در شعر حافظ و جهان ملک خاتون
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A سیده اکرم زاهدی
%A طاهره صادقی تحصیلی
%A قاسم صحرایی
%A سعید زهره وند
%D 2022
%\ 1399/09/12
%N 71
%V 15
%P 173-196
%K شعر
%K  زمان
%K  استعارۀ مفهومی
%X پیشینه
و هدف: زمان
از مفاهیم انتزاعی است و بحث از چیستی آن همواره مورد توجه فلاسفه و دانشمندان از
دوران یونان باستان تا عصر حاضر بوده ‌است. اما علمای علوم ‌شناختی به چگونگی درک
زمان و اینکه ذهن انسان زمان را چگونه درک میکند پرداخته اند. آنها براساس تحقیقات
گسترده به این نتیجه رسیدند که ذهن بوسیلۀ استعارۀ مفهومی، امور انتزاعی و مبهمی
مانند زمان را درک میکند. در پژوهش حاضر شعرهای حافظ و جهان‌ملک خاتون از دیدگاه
استعارۀ مفهومی زمان مورد بررسی قرار گرفته و هدف از آن پی بردن به این مطلب است
که این دو شاعر از استعارۀ مفهومی زمان برای بیان و انتقال چه مفاهیمی استفاده
کرده اند. 

روش
مطالعه: روش
انجام تحقیق در این پژوهش بصورت توصیفی–تحلیلی و استناد به
شواهد درون متنی است و دامنۀ آن تمام ابیات فارسی دو شاعر موردنظر را دربر میگیرد.

یافته ها:
طبق
بررسیهای بعمل آمده در شعر هر دو شاعر، زمان از اهمیت و جایگاه بالایی برخوردارست
و در این بین حافظ نگاهی ویژه ای به زمان و مفاهیم آن دارد. در دیوان حافظ و جهان ملک
خاتون، سوای نشان دادن زمان رویدادها، به جنبۀ ارزشمندی زمان که در قالب سرمایه ای
ارزشمند یا شئیی نفیس و بی‌بدیل مفهوم‌سازی‌شده توجه نشان داده شده ‌است. علاوه 
بر این ازطریق استعارۀ مفهومی زمان، مفاهیمی چون تأسف بر ایام ازدست رفته، وقت‌شناسی،
امیدواری، لحظات را با خوشی سپری کردن، عمر را با غم بهدر ندادن اشاره شده است. 

نتیجه گیری:
بنظر
میرسد بخشی از ابیات مربوط به استعارۀ مفهومی زمان در دیوان هر دو شاعر بازتاب‌دهندۀ
دیدگاه فکری و جهان‌بینی آنان است که نشئت‌گرفته از نظام مفهومی است که بر ساختار
فکریشان سایه افکنده است؛ در دیوان جهان‌ملک خاتون این بخش از ابیات عمدتاً در
قالب تشخیص سروده شده و بازتاب وقایعی است که برای او روی داده است. او زمان را
همراهی ناپایدار، بی‌وفا، دزد، ستمکار و گردونه ای بیدادگر میداند. استعارۀ مفهومی
زمان در دیوان حافظ با توجه به شخصیت چندبعدی حافظ، اشراف او بر فرهنگ اسلامی و
عرفانی، شور و شوق و خلاقیت شاعرانه، مشرب فکری و فلسفی، مبین امید، اغتنام فرصت،
حالات خوشی و سرمدی، وقت آرمانی، و تفکرات خیامی است که ازطریق استعاره، مفهوم‌سازی
شده ‌است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1240