%0 Journal Article
%T بررسی اغراض و اهداف فکری عین‌القضات همدانی پیرامون تأویل عرفانی
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A نادر جوادزادگان
%D 2022
%\ 1399/09/11
%N 71
%V 15
%P 137-153
%K عین‌القضات همدانی
%K  تمهیدات
%K  مکتوبات (نامه ها)
%K  انواع تأویل
%K  اقتضای حال.
%X زمینه و هدف: در اسلام بحث پیرامون تأویل،
نخستین بار درخصوص آیات قرآن‌کریم بکار رفته است. برخی مفسّران، معنای تأویل را نشئت‌گرفته از وجود
حقایقی تودرتو میدانند که در آیات قرآن بویژه آیات متشابه ارائه شده است و بنابراین
ضمن پذیرش معنای ظاهری، از معنا یا معناهای درونی نیز سراغ میگیرند. عین‏القضات همدانى (492-525 ق)، همچون دیگر عرفاى قبل و بعد از
خود، در نثرهای صوفیان خود ازجمله در تمهیدات که آن را به درخواست گروهى از
مریدانش به رشته تحریر درآورده و در نامه ها که اکنون 159 نامه از آنها در دست است،
استناد فراوانی به آیات الهى کرده است و آنها را دستمایه استدلال و اثبات نظریات و
افکار خود قرار داده است. این پژوهش بر آن است به بررسى تفسیر و تأویل آیات قرآن
در تمهیدات و نامه های عین‏القضات همدانی بپردازد و دریافت متمایز او از تأویل را
مورد بررسی قرار بدهد. 

روش مطالعه: این تحقیق با شیوۀ پژوهش توصیفی-تحلیلی بر مبنای مطالعات
کتابخانه ای و با تکیه بر منابع اصلی و عرفانی پیرامون تأویل در آثار عین‌القضات
همدانی صورت پذیرفته است.

یافته ها: عین‌القضات همدانی در مکتوبات
(نامه ها) و تمهیدات از تأویل در حالتها و صورتهای مختلف بمنظور گسترش و بسط
مفاهیم قرآن بهره برده است. در یک تقسیم‌بندی کلی میتوان این تأویلات عین‌القضات
را در دو دستۀ کلی و اساسی مستقیم و غیرمستقیم جای داد. 

نتیجه گیری: تأویلات عین‏القضات گاهی مطابق ذوق شخصى او و گاهی
در راستاى اقناع مخاطبان و گاه جهت تکمیل گفتار حکیمانه اش بکار رفته است. عین‌القضات
در سطوح مختلفی تأویلی آیات الهی و داستانهای پیامبران از قرآن را مورد توجه قرار
داده است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1238