%0 Journal Article
%T تحلیل و بررسی عقل و عشق در متون نثر عرفانی فارسی از آغاز تا پایان قرن هفتم
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A سلمان رحیمی
%A حسین حسن پور آلاشتی
%A علی اکبر باقری خلیلی
%A سیاوش حق‌جو
%D 2022
%\ 1399/09/11
%N 69
%V 14
%P 193-215
%K عقل
%K  عشق
%K  متون عرفانی فارسی
%K  منثور
%K  ادبیات عرفانی
%X هدف
و زمینه:
دو موضوع بسیار مهمی که همیشه با چالشهای فراوانی در بین صاحب‌نظران و محققان حوزۀ
پژوهشهای عرفانی روبرو بوده است، رابطه
عقل و عشق از دیدگاه عرفاست. با توجه به تعاریف و نظریات مختلفی که دربارۀ این دو
نیروی خدادادی است، کدامیک از این دو، انسان را به سعادت و لقای الهی میرسانند. آیا
در این مسیر نسبت به یکدیگر برتری دارند؟ اینکه عارفِ شاعری همچون مولوی پای
استدلالیون را چوبین میداند و یا عطار نیشابوری عقل را برای طی طریق در مسیر
خداوند، طفلی بشیر میشمارد و غالباً عرفا عقل را ذم میکنند، و از طرف دیگر همین
عرفا از گوهری به نام عشق سخن‌پردازی میکنند و آن را مرکبی توانا برای رسیدن به
خداوند میدانند، موضوعاتی است که ضرورت بحث در باب آن را ضروری میسازد. 

روش
مطالعه: این
پژوهش با روش گزدآوری اطلاعات کتابخانه ای و به طریق توصیفی-تحلیلی-تطبیقی نگاشته
شده است. در بخش پردازش تحلیلی موضوع، ابتدا به نظر عرفا دربارۀ عقل پرداخته شده و
در بخش بعدی نظر ایشان را دربارۀ عشق تحلیل و بررسی شده است.

یافته ها: در متون منثور عرفانی نیز
در این باره بحث مفصل شده است. کشف المحجوب با دقت هرچه تمامتر به نظریات
اختلافی عرفا در این رابطه پرداخته است و رسالۀ قشیریه فصلی از کتابش را به
این موضوع اختصاص داده است. البته کسانی همچون نجم الدین رازی، بهاء ولد و سهروردی
هرکدام رساله ای جداگانه در این باب نگاشته اند. 

نتیجه گیری: عقیدۀ نویسندگان بر این است که عقل دارای مراتب
مختلفی است که عرفا تنها آن جنبه از عقل جزئی‌نگر و معاش‌اندیش را که عافیت‌طلب
است، در تقابل با عشق میدانند و جنبۀ روحانی عقل که میتواند با عقل فعال در ارتباط
باشد و زمینۀ پیشرفت سالک را فراهم آورد، هیچگونه تعارضی با عشق ندارد، بلکه با
مرکب عشق هماهنگ و همسو است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1218