%0 Journal Article
%T بررسی و تحلیل سبک‌شناسی «خمسۀ خواجوی کرمانی»
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A گیتا پورباقر
%A منیژه  فلاحی
%A رضا فهیمی
%D 2021
%\ 1399/08/05
%N 68
%V 14
%P 35-60
%K خمسه خواجوی کرمانی
%K  سبک‌شناسی
%K  سبک عراقی
%K  سطح زبانی
%K  سطح ادبی
%K  سطح فکری
%X زمینه و هدف: خواجوی کرمانی یکی از
شاعران نامدار ایران در قرن هشتم است که با سرودن منظومه های داستانی و غنایی به تقلید از نظامی پرداخت. در این
مقاله به بررسی ویژگیهای سبکی در خمسۀ خواجو در سه سطح زبانی، ادبی و فکری پرداخته
شده است.

روش مطالعه: این پژوهش که به شیوۀ
تحلیل محتوا و کتابخانه ای انجام شده است، به بررسی ساختار و مهمترین ویژگیهای سبک‌شناسی
خمسۀ خواجوی کرمانی در سه سطح فکری، ادبی و زبانی میپردازد.

یافته ها: خواجوی کرمانی شاعری
درجه اول و جزو نوابغ ادب فارسی محسوب نمیشود ولی در برخی موارد شاعری مبدع است و
ابیات نادر و بدیع زیادی در خمسه اش دیده میشود. او شاعری است که برای نوآوری در
شعر و کاربرد ترفندهای بیانی و بدیعی، بسیار تلاش میکند و چندان به احساس و عاطفه
در اشعارش توجهی ندارد، به همین دلیل اشعارش چندان مورد پسند قرار نگرفته است.
بنابراین یکی از مهمترین خصوصیات اشعارش، کاربرد فراوان صنایع و متصنعانه بودن لفظ
و زبان شعر وی است. باوجود این زبان وی ساده و روان است، اما گاه اصرار بر نوآوری
و خلق مضامین جدید، شعر وی را بسمت تکلف و تصنع میکشاند. 

نتیجه گیری: در میان صناعات لفظی بیشتر به جناس و در میان صناعات
معنوی بیشتر به تلمیح و مراعات نظیر و تضاد علاقه نشان داده است. خواجو تشبیهات و
خصوصاً استعارات خود را بدون پیرایه نمی‌آورد و همواره آنها را در کنار دیگر عناصر
خیال استفاده میکند. مجاز در خمسۀ او چندان جنبۀ هنری ندارد و کنایات در خمسۀ او
عموماً تکراری است و اگر کاربرد آنها سبب زیبایی خاصی شود، بعلت چگونگی بکار
گرفتنشان در ساختار بیت است. خمسۀ خواجو عصارۀ فرهنگ و تمدن ایرانی - اسلامی را
بنمایش میگذارد و خواجو آگاه از علوم و فنون ادبی، حکمت و نجوم و مسلّط بر علوم
دینی از جمله روایت احادیث است، به همین دلیل اشعار او نیز سرشار از تلمیحات و
اشارات متنوع است. همچنین او شاعری عارف‌مسلک
و راوی داستانهایی است که در آنها عشق مایۀ اصلی و محرّک نخستین است و در کنار
داستانهای عاشقانه و مضامین خاص آن، به ادبیات تعلیمی و اخلاقیات و عرفان نیز
پرداخته است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1198