%0 Journal Article
%T معرفی نسخۀ خطی «شرح الواصلین» از جمالی اردستانی و بررسی سبکی آن
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A داوود سلیمانی مقدم
%A محمدتقی جهانی
%A رحمان ذبیحی
%A علیرضا اسدی
%D 2021
%\ 1399/10/27
%N 67
%V 14
%P 175-194
%K ادبیات دورۀ تیموری
%K  جمالی اردستانی
%K  شرح الواصلین
%K  نسخۀ خطی
%K  ویژگی سبکی
%X زمینه و هدف: جمالی اردستانی، شاعر و
عارف مشهور قرن نهم در عصر تیموری است که بالغ بر بیست‌وهشت کتاب و رساله دارد و
با وجود کوششهای انجام‌شده، تاکنون تعداد کمی از آثارش معرفی و تصحیح شده اند. یکی
از این آثار، منظومه ای آمیخته به نثر، موسوم به «شرح الواصلین» است که تعدادی
نسخۀ خطی از آن موجود است. ازاینرو هدف این مقاله، معرفی نسخه های خطی شرح الواصلین
و بررسی ویژگیهای سبکی و محتوایی آن میباشد. در این پژوهش، جمالی اردستانی و نسخه های خطی شرح الواصلین معرفی شده اند
و براساس نسخۀ قدیمتر، موسوم به «کلیات جمالی» که در سال 1229قمری کتابت شده و به
شمارۀ 5052 در کتابخانۀ ملی ملک نگهداری میشود، ویژگیهای سبکی و محتوایی آن نیز
بررسی شده است.

روش مطالعه: به این منظور پژوهشی به
روش توصیفی و تحلیلی و با مطالعات کتابخانه ای انجام شده است که محدودۀ
موردمطالعه، شرح‌الواصلین و نسخه های خطی آن است. 

یافته ها: در این اثر که تفسیری
آمیخته از نظم و نثر میباشد؛ پیر جمالی آیات و احادیث و روایات دینی را با
اعتقادات عرفانی خود تطبیق میدهد و در قالب حکایاتی مناسب، آنها را شرح و تفسیر و
تأویل میکند. او در ضمن حکایات و تفسیرهای خود از نظر فکری غالباً به مهمترین
مبانی و مقامات تصوف، یعنی فقر و فنای فی الله پرداخته و خود را فانی دانسته است
و عشق به پیامبر اسلام و علی (ع)
را با
تکرار واژۀ حبیب، بارها بیان کرده است. 

نتیجه گیری: این اثر از نظر ویژگیهای زبانی و ادبی نیز اهمیت
دارد. اگرچه عصر تیموری، عصر انحطاط نثر و نظم بوده، اما ویژگیهای سبک خراسانی و
عروض سنتی را حفظ کرده است. بکار بردن ماضی استمراری با نشانۀ «همی» و استفاده از
صورت پهلوی حروف اضافه، کاربرد برخی از واژه های کهن در کنار استفاده از برخی
افعال با لهجۀ محلی و عامیانه و استفادۀ فراوان از کلمات و ترکیبات عربی، نشانۀ
علاقۀ شاعر به تداوم استفاده از ویژگیهای سبک خراسانی در پیوند با ویژگیهای سبک
عراقی است. گذشته از ارزش دینی و عرفانی این اثر، چون به اقتفای مثنوی مولانا پیش
رفته و از وزن و لحن بیان مولانا استفاده نموده است، میتوان آن را بعنوان نمونۀ
تقلید از مثنوی در عصر تیموری، نیز موردمطالعۀ بیشتر قرار داد.
%U https://bahareadab.com/article_id/1194