%0 Journal Article
%T وجاهت هنری تشبیهات هجوآمیز مجیرالدین بیلقانی (پژوهشی در سبک‌شناسی بلاغی هجو)
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A محمد سعیدی مقدم
%A سید احمد پارسا
%D 2021
%\ 1399/07/03
%N 67
%V 14
%P 52-68
%K مجیرالدین بیلقانی
%K  قرن ششم
%K  هجو
%K  بلاغت
%K  تشبیه
%X زمـینه و هـدف: یکی از جـلوه های ادب غـنایی در اشـعار
مـجیرالدیـن بیلقانی هجویـات اوسـت که در کـنار هجویـات استادش، خاقانی، از نظر
مغفول مانده و چنانکه باید به آن پرداخته نشده است. ازاینرو پژوهش حاضر میکوشد
ضمن حذف مضامین متناقض با مسائل اخلاقی، به معرفی هجو و ذکر دلایل مختلف وجود آن
در دیوان مجیرالدّین بیلقانی پرداخته و شگرد هنری و بلاغی او را در این زمینه بررسی نماید. 

روش مطالعه: روش این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است و
داده ها با استفاده از منابع کتابخانه ای جمع آوری شده است. محدوده و جامعه
موردمطالعه، ابیات هجوآمیز دیوان مجیرالدین بیلقانی است که با تصحیح و تعلیق محمد
آبادی توسط انتشارات مؤسسه تاریخ و فرهنگ ایران منتشر شده است. 

یافته ها: بررسیها نشان میدهد زبان مجیر در هجویات،
زبانی عفیف و غالباً به دور از پرده دریهای مرسوم با الفاظ تابو است. هجویات او
بیشتر متوجه رقیبان شعری و حاسدان است و در این میان، تشبیه مهمترین عنصر خیال آفرین
و شاعرانه مجیر محسوب میشود. ذهن تصویرساز مجیر برای هجو دیگران، به آوردن یک
تصویر اکتفا نکرده و تشبیهات او آمیخته به تصاویر دیگر و دربرگیرنده تناسبهای لفظی
و معنوی گوناگون است. این آمیختگی بر ارزش ادبی هجویات وی افزوده و جنبه تخیّلی آن
را تقویت کرده است. همچنین، این امر از زشتی و کراهیّتی که مختص سخن هجوگونه است،
کاسته و بر ویژگی بلاغی سخن افزوده است. مجیر با تمثیلها و اسلوب معادله هایی که
بر پایه منطق عقلی و هنری ساخته، کوشیده است با بیانی مستدل، ضمن برکشیدن مقام
خود، دیگران را در جایگاهی فروتر نشاند. 

نتیجه گیری: مـجیر در تشبیهات هـجوآمـیز خود بین
عناصر به ظاهر بـی ارتباط و دور از هم، پیوندی شاعرانه برقرار نموده و ذهـن مخاطب
را برای کشف ارتباط دو سـوی تشبیه، به تکـاپو انداخته است. از نظر مـعنایی نیز هجویات
او بازنمود اوضاع اجتماعی مـردم و اخلاق حاکم بر جـامعه اسـت. بنابراین هـجویات مجیرالدین
بیلقانی علاوه بر وجاهت هنری، از نظر معنایی درخور توجه است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1187