%0 Journal Article
%T بررسی موتیفهای حماسی در حماسه های تاریخی منظوم
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A مارینا مریخی
%A محمود مدبّری
%A محمدصادق بصیری
%D 2021
%\ 1399/08/03
%N 64
%V 14
%P 167-184
%K موتیف
%K  حماسه
%K  جنگ
%K  تدبیر
%K  تاکتیک
%K  پیمان
%K  پیام
%X زمینه و هدف: موتیف یکی از مهمترین عناصر قوامبخش در آثار روایی است
که از نظر ساختاری و معنایی میتواند بر متن تأثیر بگذارد و بسبب تکرار در موقعیت روایی، زیبایی و جاذبه
و برجستگی معنایی ایجاد میکند. موتیفها در حماسه ها نیز حلقه ها‌ی ارتباطی بین حماسه های سروده شده هستند که بیشتر آنها بازآفرینی
موتیفهای آثار متقدمتر هستند و میتوان آنها را به عناوین اصلی چون اشخاص، حوادث، مکانها، اشیاء،
مفاهیم تقسیم کرد و برای هر عنوان زیرعنوانهای متعددی درنظر گرفت. این پژوهش با هدف یافتن موتیفهای
پربسامد در حماسه های منتخب و بیان شباهت و تفاوت آنها و اثرگذاری آنها در روند و
نتیجۀ حماسه هاست. 

روش
مطالعه: پژوهش حاضر با روش تحلیلی-
توصیفی در ابتدا با بررسی آثار
منظوم منتخب همچون غازاننامه، جروننامه، گشم‌نامه، ظفرنامه، همایون‌نامه، شرفنامه و
تیمور‌نامه، موتیفها استخراج شده، سپس پربسامدترین آنها با زیرمجموعه های مختلف و نامگذاریهای
مربوط بررسی شدند.

یافته ها: موتیفهایی
چون علل جنگ، تدبیر، تاکتیک، پیمان و پیام، پربسامدترین موتیفهای آثار حماسی ـ تاریخی
پژوهش هستند. موتیف جنگ با عللی چون کینه جویی، اسلام‌گستری،
قدرت‌جویی و قدرت‌نمایی با بیشترین
بسامد در آثار حضور دارد. تدبیرهای حفاظتی، فریبکارانه و مخرّب و تاکتیکها به شیوه های مختلفی
چون شبیخون، سپاه آرایی،
مانع‌گذاری،
مانع‌گشایی،
ترس‌افکنی و نفوذ در سپاه دشمن اعمال میشود. پیمانها
از نوع وفادارانه، حفاظتی، اجباری، منفعت‌طلبانه، معکوس، و قاتل هستند. پیامها در
دسته بندیهای مکتوب، شفاهی، پیشگویی، و خواب قرار میگیرند. 

نتیجه گیری: موضوع اثر، سراینده، جهان‌بینی
و نگرش او و خلاقیت زبانی و بیانی او در موتیفها تأثیر گذاشته و از نظر معنایی
آنها را دچار تحوّل کرده است و بر کمیّت و چگونگی حضور و نحوه کاربرد آنها در بستر
تاریخی و مذهبی حماسه ها اثرگذار بوده است. موتیفها با وجود تنوع موضوعی، روایت حماسی را پیش میبرند و
آگاهی خواننده را در عوامل بروز جنگ،
دلایل شکست، پیروزی، و انگیزه ‌های جنگ افزونتر میکنند.
%U https://bahareadab.com/article_id/1156