%0 Journal Article
%T جامعه شناسی شعر آیینی در ایران مطالعۀ موردی: شعر معاصر فارسی چهار دهۀ اخیر
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A علیرضا حبیبی
%A عبدالله حسن زاده میرعلی
%D 2021
%\ 1399/05/28
%N 64
%V 14
%P 1-16
%K آیینها و مناسک
%K  شعر معاصر
%K  فرهنگ و هویت ایرانی
%K  انقلاب اسلامی و دفاع مقدس
%X هدف و زمینه: آنچه بعنوان بنمایه و درونمایه در اشعار آیینی کهن وجود
داشت، بیشتر بر اسطوره ها و سنتها و آداب و رسوم فرهنگی تأکید میکرد، اما از دورۀ
اسلامی و بخصوص حکومت شیعی صفوی، رنگ‌وبوی مذهبی گرفت و به آیینهای ملی و مذهبی توجه
میشد. تحولات اجتماعی مشروطه، جنبشهای اجتماعی و تجددخواهی باعث تقویت حس وطن‌دوستی
و باستان‌گرایانه در شعر و ادبیات در دوران قاجار، پهلوی اول و دوم شد. پیروزی
انقلاب اسلامی و دوران جنگ و دفاع مقدس، محتوا و مسیر شعر آیینی را تغییر داد که
میتوان از آن به دورۀ نوزایی در شعر آیینی یاد کرد. شعر انقلاب و دفاع مقدس با بهره مندی
از مفاهیم آیینی و استمداد از مکتب اهل ‌بیت (ع) و اعتقادات دینی و مذهبی در
قالبهای شعری کهن، نیمایی و حتی سپید دورۀ نوگرایی شعر مذهبی و آیینی را پدید آورد.
پژوهش حاضر با هدف بررسی آیینها و مناسک ایرانی و اسلامی و تبلور آنها در شعر
معاصر ایران با تأکید بر چهار دهۀ اخیر انجام گرفته است. در این پژوهش تلاش میشود به
پیشینه، مبانی، مؤلفه ها، درونمایه ها، تحولات سبکی و جامعه شناختی این گونۀ شعر
فارسی در دورۀ معاصر پرداخته شود.

روش مطالعه: این پژوهش به شیوۀ اسنادی و کتابخانه ای و در مواردی به
شیوۀ مصاحبه با صاحبنظران انجام گرفته است.

یافته ها: شعر آیینی همچون دیگر انواع شعر و قلمرو ادب فارسی در گذر زمان گسترش
یافته و سپهر تازه ای فراروی خویش گشوده است. روشن است که پدیده های نو، تحولات
دورۀ معاصر، تغییر و تحول زبان، اندیشه ها و مضامین نو، همه و همه اتفاقاتی جدید
را در شعر آیینی معاصر ایران رقم زده است و این گونۀ شعری را باید چندساحتی و با
مضامین متنوع نگاه کرد.

نتیجه گیری: بررسی و شناخت آیینها و
مناسک ایرانی و اسلامی در دورۀ معاصر در قالب سنتهای ملی و مذهبی و شعر و ادب
آیینی با تحولات فرهنگی و اجتماعی و گاهی سیاسی همراه است. در واقع میتوان گفت
ادبیات آیینی بستری برای انتقال مفاهیم و ارزشهای انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و
مناسبتهای ملی و مذهبی و آداب و سنن شده است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1147