%0 Journal Article
%T تلفیق استعاره های مفهومی و تصویر در دیوان حافظ
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A محمدرضا کمالی بانیانی
%A نصرالله امامی
%D 2021
%\ 1399/10/17
%N 63
%V 14
%P 167-183
%K استعاره مفهومی
%K  تصویر
%K  دیوان حافظ
%K  زبانشناسی شناختی
%X زمینه
و هدف:
زبانشناسی شناختی به ارتباط میان زبان، ذهن و تجربیات فیزیکی اجتماعی انسان
میپردازد و به عنوان رویکردی معنا بنیاد مجموعه ای از نظریات را شامل میشود که
استعاره مفهومی از مهمترین آنهاست. از دیدگاه این نظریه استعاره ها ابزاری اساسی
برای درک امور انتزاعی و غیرملموس در ذهن بشر هستند و حوزه کار و نفوذ آنها نه در
سطح واژگان که در عمق معنا و مفاهیم میباشد. پژوهش حاضر بر آنست تا با مروری گذرا
بر مطالعات و نگرشهای مدرن پیرامون استعاره ها غزلیات حافظ را با توجه به نظریه
استعاره مفهومی بررسی نماید و حوزه های نگاشت یا انطباق میان دو حوزه مبدأ و مقصد
را که به کمک تصاویر انجام میگیرد بررسی کند. 

روش
مطالعه: این
پژوهش با روش توصیفی، تحلیلی و با بررسی20 غزل از دیوان حافظ براساس مباحث «مبدأ،
مقصد، نگاشت و تصویر» در چهارچوب نظریه زبانشناسی شناختی است. نحوه استخراج داده ها
بدین شکل است که نخست استعاره های زبانی استخراج و از میان این استعاره ها
نگاشتهای اصلی نهفته در آنها شناسایی میشود. سپس مفاهیم ذهنی و تصویری برخی
کارکردهای معنایی آنها نیز تحلیل میشود.

یافته ها: حوزه های تعریف شده در
نظریه استعاره مفهومی و مصادیق آن از جهات بسیاری با زمینه های مفهومی و کاربردی
اشعار حافظ مشابهاتی دارد؛ به نحوی که میتوان غزلهای حافظ را نمونه ای از استعاره های
مفهومی دانست که با استفاده از نگاشتهای گوناگون و تصاویر به انتقال معانی و
مفاهیم متناسب با آنها میپردازد. 

نتیجه گیری: استعاره در دیوان حافظ ابزار توانمندی برای بیان
معانی پیچیده، مبهم و دور از ذهن و تصویر است که با استفاده از تجربه شعری و زبانی
شاعر به بهترین شکل ببار نشسته است. با توجه به داده های پژوهش، مهمترین و
پربسامدترین نگاشتها و انواع مصداقهای عینی و ذهنی که حافظ برای توصیف و تصویرگری
از آنها بهره گرفته است، به ترتیب عبارتند از: «طبیعت، عشق و رندی، امید، زهد و
ریا، عرفان و ملامت» است که بیشترین بسامد مفاهیم استعاری در دیوان حافظ مربوط به
«طبیعت» و کمترین مربوط به «عرفان و ملامت» است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1146