%0 Journal Article
%T مقایسۀ سیمای انسان کامل در مثنوی معنوی و دیوان شمس
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A کرم رضا پیریایی
%A عبدالرضا سیف
%A منوچهر اکبری
%A علیرضا حاجیان‌نژاد
%D 2021
%\ 1399/07/22
%N 63
%V 14
%P 185-199
%K انسان کامل
%K  مثنوی
%K  غزلیات شمس
%K  مولوی
%K  عرفان
%K  تصویر.
%X زمینه
و هدف:
موضوع انسان کامل یکی از مهمترین مباحث تصوف اسلامی است تا جایی که میتوان گفت
محور تمام عقاید و اصول عرفان اسلامی در همین مسئله خلاصه میشود. تقریباً تمامی
عرفا و صوفیه در این باب سخن گفته اند، اما مولانا به این موضوع اهمیت بیشتری داده
و بویژه در مثنوی و دیوان شمس آن را با شاخ‌وبرگ و عمق بیشتری بتکرار بیان کرده
است. بطوری که میتوان نتیجه گرفت یکی از مهمترین ارکان جهانبینی و تفکر مولوی
نظریۀ انسان کامل است. پژوهش حاضر بر آن است تا به این پرسش اصلی پاسخ دهد که
تصویر انسان کامل در این دو اثر دارای چه اشتراکات و افتراقاتی است و چرا.

روش
مطالعه:
در این راستا با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی سعی شده است تمامی دفاتر مثنوی و
دیوان غزلیات شمس از این دریچه مورد بررسی قرار بگیرد.

یافته ها: پرکاربردترین تصویر بلاغی در مثنوی و غزلیات شمس در
توصیف انسان کامل به ترتیب آفتاب و متعلقات آن، آینه، سایۀ حق، و کیمیا و کیمیاگری
است. پرکاربردترین بنمایۀ تصاویر نیز به ترتیب تجلی صفات الهی در انسان کامل و
خلیفۀ‌الله بودن او، رازداری و رازبینی، رشد و ارتقای اخلاقی مریدان، و رهایی از
تعلقات دنیوی است.

نتیجه گیری: مولانا در تصویرپردازی از انسان کامل در مثنوی و
غزلیات شمس، از عناصر پدیده های طبیعی، مصنوعات بشری، حیوانات و شخصیتهای تاریخی
بهره برده است. بیشترین سهم در این میان متعلق به پدیده های طبیعی و سپس مصنوعات
بشر است. مهمترین ویژگی انسان کامل در تصاویر بلاغی پیرامون آن در این دو اثر، بینش‌افزایی
و محل تجلی صفات الهی بودن است. از این رو مهمترین ویژگی و ماهیت انسان کامل در
نظر مولوی در این دو صفت خلاصه میشوند.
%U https://bahareadab.com/article_id/1143