%0 Journal Article
%T گفتمان حاکم بر متون قرن چهار و پنج دانشنامه (الهیات)، نوروزنامه، کیمیای سعادت
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A ناهیده زرعی
%A علی تسلیمی
%A محمد خزانه‌دارلو
%D 2021
%\ 1399/07/17
%N 63
%V 14
%P 135-148
%K دانشنامه
%K  نوروزنامه
%K  کیمیای سعادت
%K  تحلیل گفتمان
%K  گفتمان غالب
%K  امور دینی و دنیایی.
%X زمینه و هدف: تحلیل گفتمان دارای مطالب و نظریه های عمده ای است که هریک از آنها میتواند برای تحلیل دانشنامه، نوروزنامه و کیمیای سعادت کارساز باشد. مطالعات گفتمانی از این جهت که نسبتی روشمند بین متن و دیدگاه های اجتماعی، سیاسی و مذهبی منتقدان را آشکار میسازد، حائز اهمیت است. در این میان میتوان از گفتمان ارنستو‌لاکلاو شنتال‌موف که از جهاتی به فوکو نزدیکتر است و همچنین از گفتمان فرکلاف استفاده کرد. بررسی گفتمان ابن‌سینا، خیام و غزالی، با مشخص کردن شبکۀ روابط معنا‌بخش متن، امکان به چالش کشیدن گفتمان فراگیر حاکم بر اثر و تحول بر نظامِ تثبیت‌شدۀ مفاهیم آن را فراهم میسازد. روش مطالعه: پژوهش پیش‌رو مطالعه ای توصیفی ـ تحلیلی است که به شیوۀ پژوهش کتابخانه ای انجام شده است، در این پژوهش با رویکرد تحلیل گفتمان، صورت‌بندیهای گفتمانی که این سه نویسنده بکار گرفته اند، تحلیل و تبیین میشود.
یافته ها: گفتمان مورد التزام ابن‌سینا در اثبات واجب‌الوجود، گفتمانی عقلی ـ فلسفی، متکی بر استدلال است. و گفتمان خیام گفتمانی مادی ـ فرهنگی است که در بازتولید گفتمان نوروزنامه، نقش اساسی ایفاء میکند. گفتمان غزالی با گرایش عرفانی است. نتیجه گیری: هرچند این سه گفتمان باهم در تقابل هستند، بیشتر، گفتمان جهان‌بین خیام در مقابل گفتمان جان‌بینِ ابن‌سینا و غزالی است، گفتمان ابن‌سینا و غزالی نیز در تقابل هم میباشند. در بین این سه گفتمان، گفتمان غالب غزالی با در دست داشتن قدرت و اعمال فشار بر دو گفتمان دیگر، آنها را از میدان گفتمانی طرد میکند و خود بعنوان قدرت غالب و برتر، گفتمان خود را نمایان میکند.
%U https://bahareadab.com/article_id/1140