%0 Journal Article
%T تصویرپردازی با عناصر چهارگانه در شاهنامۀ فردوسی
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A ژاله افشار قزوین
%A حمیدرضا اردستانی رستمی
%A ساره زیرک
%D 2021
%\ 1399/06/03
%N 62
%V 14
%P 53-72
%K شاهنامه
%K  عناصر اربعه
%K  تصویرپردازی
%K  فردوسی
%K  بلاغت
%X زمینه و هدف: عناصر اربعه همواره در میان علوم، باورها و اساطیر ملل و فرهنگهای گوناگون نقش پررنگی داشته و منشأ به وجود آمدن تصورات، اندیشه ها و آثار خاصی بوده است. این عناصر در حوزۀ ادبیات نیز مغفول نمانده و به شکل گسترده و هنری نمود پیدا کرده اند. یکی از آثاری که عناصر اربعه از نظر بسامد، جلوه های هنری و تصویرپردازی شاعرانه در آن قابل توجه است، شاهنامۀ فردوسی است. فردوسی تمایل ویژه ای به کاربرد عناصر چهارگانه برای برجسته سازی سخن خود و بیان هنری داشته است. در این جستار فراوانی و چگونگی به کارگیری چهار عنصر در تصویرپردازیهای این اثر مورد بررسی قرار گرفته است. سؤال اصلی پژوهش این است که فردوسی از عناصر اربعه به چه شیوه ای و چگونه در خلق صور خیال بهره برده است؟
روش مطالعه: روش تحقیق در این مقاله، توصیفی-تحلیلی و روش گردآوری اطّلاعات، اِسنادی (کتابخانه ای) است.یافته ها: فردوسی حدود 2688 مرتبه عناصر اربعه را در شاهنامه تکرار کرده است. از این تعداد 939 کلمه مختص به آب (35درصد)، 722 کلمه مختص به خاک (27درصد)، 598 کلمه مربوط به باد (22درصد) و 429 کلمه (16 درصد) متعلق به آتش است.12 بیت در شاهنامه وجود دارد که در آنها تمامی عناصر اربعه در کنار یکدیگر آمده اند. همچنین در 10 بیت، سه عنصر و در 51 بیت، دو عنصر همنشین شده اند.نتیجه گیری: پربسامدترین عناصر در شاهنامه به ترتیب آب، خاک، باد و آتش هستند. همچنین بیشترین تصاویر شعری در این زمینه در ساختار کنایی ایجاد شده اند و سهم فنون بیانی بسیار بیشتر از فنون بدیعی است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1125