%0 Journal Article
%T سبک‌شناسی اشعار عاشورایی اهلی شیرازی، بابافغانی شیرازی و فضولی بغدادی
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A سمایه پروائیان
%A احمدرضا نظری چروده
%A حمید نگارش
%D 2021
%\ 1399/04/29
%N 61
%V 14
%P 123-141
%K مرثیه
%K  امام حسین(ع)
%K  سبک‌شناسی
%K  اهلی شیرازی
%K  بابافغانی شیرازی
%K  فضولی بغدادی
%X زمینه و هدف: مرثیه دراصطلاح بمعنای سرودن شعر در رثای شخص است و از نخستین ادوار شعر فارسی وجود داشته است. این گونۀ ادبی در عصر صفوی با حادثۀ کربلا پیوند خورد و رفته رفته بصورت یک فرهنگ استوار درآمد. از آن زمان شاعران شیعی به سرودن اشعار مذهبی، بویژه اشعار عاشورایی و شرح جزئیات وقایع آن پرداختند. اهلی شیرازی، بابافغانی شیرازی و فضولی بغدادی، ازجمله شاعران بزرگ عصر صفوی هستند که در رثای امام‌حسین(ع) و شهیدان کربلا اشعار شورانگیزی سروده اند. در این پژوهش 318 بیت از اشعار عاشورایی شاعران مذکور از دیدگاه سبک‌شناسی بررسی و سبک آنها، با تحلیل آماری داده ها، در سه سطح ادبی، زبانی و فکری پژوهیده شده است.
روش مطالعه: روش تحقیق در این مقاله، توصیفی-تحلیلی و روش گردآوری اطّلاعات، اِسنادی (کتابخانه ای) است. با مراجعه به دواوین سه شاعر، ده شعر رثایی در سوگ امام‌حسین (ع) و یارانش بعنوان جامعۀ آماری این پژوهش گردآوری شد که مجموعاً بالغ بر سیصدوهجده بیت است؛ نگارنده پس از جمع‌آوری اطّلاعات به توصیف سبک‌شناسانۀ ابیات مرثیه ها در سه سطح زبانی، ادبی و فکری دست یازیده و درنهایت نیز تحلیل براساس یافته های استخراج‌شده صورت گرفته است.یافته ها: هرچند در این مرثیه ها شاعران به صناعات شعری چندان وقعی نمینهند، اهلی شیرازی نسبت‌ به دو شاعر دیگر کاربردهای هنریتری دارد. نتیجه گیری: در سطح زبانی، اغلب مرثیه ها اوزان سنگین و لحنی آرام و غم‌انگیز دارند. بسامد واژگان عربی و نیز واژه هایی با گفتمان عزاداری عاشورا (مانند کربلا، خون، شهید، غم) در همۀ مرثیه ها چشمگیر است. ساختار نحوی بسیاری از جمله ها بضرورت شعر بهم ریخته، ولی این دگرگونیها در شعر متداول بوده و برجستگی محسوب نمیشود. در سطح فکری نیز همۀ مرثیه ها مؤیّد شیعی‌ بودن شاعران است؛ نسبت‌دادن حادثۀ عاشورا به فلک که نوعی جبرگرایی است، در این اشعار چشمگیر است. مهمترین برآیند پژوهش حاضر آشکار کردن شباهتها و تفاوتهای سبکی مرثیه های این سه شاعر و شناخت دیدگاه آنان درمورد سیّدالشّهدا(ع) است که تزکیۀ روح در چشمۀ زلال سوگواری عاشورا را درپی دارد.
%U https://bahareadab.com/article_id/1116