%0 Journal Article
%T ژانر گفتمانی کتاب مقالات شمس تبریزی
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A سید اسماعیل  فرجی اصطلخ پشتی
%A رضا  حیدری نوری
%A ملک محمد  فرخ زاد
%D 2021
%\ 1398/02/01
%N 59
%V 14
%P 21-34
%K قالات شمس
%K  گفتمان
%K  ژانر گفتمانی
%K  شیوۀ محاوره‌ای
%X زمینه و هدف: ژانر گفتمانی، پیوستاری است میان گفتار و
نوشتار که در آن عناصر گونۀ گفتاری و گونۀ نوشتاری زبان درهم آمیخته شده است. زبان
بکاررفته در مقالات شمس، زبانی خاص و تا حدی متفاوت از زبان متون دورۀ پیش از خود
و البته دوره های بعدی است. گفتاری که گوینده اش به نوشتن، ضبط ویرایش و پیرایش آن
اهتمام نورزیده و نویسنده یا نویسندگان دیگر به نوشتن این گفتار پرداخته اند.
مقالۀ حاضر با هدف معرفی سبک نوشتار مقالات شمس که در سنّت نوشتاری زبان فارسی و
در حوزۀ متون صوفیانه بسیار خاص و جالب‌توجه است، در حدّ بضاعت خود کوشیده است که به
لایه های آوایی، صرفی و نحوی واحدهای زبانی پرداخته و سپس در جمع‌بندی تا حدّ ممکن
مرزهای گفتاری مقالات شمس ‌تبریزی را از جنبۀ نوشتاری و معیار آن متمایز کند.روش مطالعه: این پژوهش بر اساس روش توصیفی – تحلیلی صورت گرفته است.یافته ها: شمس با
ساختارشکنی و ارائۀ گفتمانی تازه از ساختار زبانی و معنا، از روند یکنواخت و
تکراری تألیف متون عرفانی خارج میشود و به کارکرد‌هایی از زبان توجّه میکند که تا
پیش از او به آنها کمتر توجه شده بود، و در واقع به زبانی شخصی دست مییابد.





نتیجه گیری: متن در لایۀ آوایی، فرایندهای
همگونی، ابدال و حذف و تا حدودی فرایند آوایی قلب و افزایش، امتزاج گونۀ نوشتاری و
گفتاری زبان را در مقالات شمس بازنمایی میکند. در لایۀ صرفی نیز نام‌آواها و در موارد
کمی‌ اتباع و در لایۀ نحوی سبک، آمیزش گفتار و نوشتار در نوع کاربرد مادۀ افعال، شناسه های
فعل، ضمایر شخصی، فعلهای‌ یکشناسه، ساخت نحوی مکرر و حذفهایی که در ساختار نحوی جملات
صورت میگیرد نمایان است. در تمامی ‌مسائل زبانی مطرح‌شده و در لایه های سبکی مذکور،
کمیّت آمیختگی گونه های گفتاری و نوشتاری زبان در ژانر گفتمانی مقالات شمس مورد توجّه
قرار گرفته است. نحو جملات
شمس مختص به خود است، جملات پرسشی را با همان آهنگ گفتار بیان میکند، نمود حرکتی و
رفتاری در کلام وی و اشارات دست و سر در آن زیاد است، آهنگ ادای جملات او با
حالتهای صورت و دست حضور گوینده را در کلامش بسیار قوی و پررنگتر میسازد.
%U https://bahareadab.com/article_id/1064